Παιδεύτηκα πολύ να γράψω έναν πρόλογο γι` αυτή τη συνέντευξη, μα δεν τα κατάφερα. Το μόνο που ήθελα να πω τελικά είναι ότι, χωρίς να έχω δει ακόμα δουλειά του Γιάννη Φαρμακίδη, υποκλίνομαι στο σθένος του να κάνει αυτό που κάνει εκεί που το κάνει και με τον τρόπο που το κάνει.

Ποιος είναι ο Γιάννης Φαρμακίδης;
Ένας Βολιώτης που γεννήθηκε αρκετά παλιά, το 1954, και εκτός από τα χρόνια των σπουδών του και του στρατού δεν έφυγε ποτέ από το Βόλο.

Τι σπούδασες;
Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Οργάνωσες και διοίκησες κάποια επιχείρηση;
Κάποια στιγμή άσκησα αυτό το επάγγελμα, και μάλιστα για αρκετά χρόνια, τώρα όμως κάνω άλλα πράγματα.

Πώς είναι να κάνεις θέατρο στο Βόλο;
Πάρα πολύ δύσκολο. Πρώτα πρώτα επειδή υπάρχει μια δημοτική αρχή – αλλά και οι προηγούμενες δεν πήγαιναν πίσω – που δε βοηθάει καθόλου τους ερασιτέχνες.

Υπάρχει ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Βόλου αυτή τη στιγμή;
Υπάρχει το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., που κάνει μια – δυο παραστάσεις με έργα εύπεπτα, για το πλατύ κοινό. Έχουν ένα λόγο, να βγάλουν τα λεφτά τους. Αλλά πέρα από αυτό, «ψάξιμο» θεατρικό δεν υπάρχει.

Παρ` ότι ο Βόλος είναι μία πόλη που έχει παράδοση στο θέατρο.
Έχει, αλλά τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας ακριβώς της στάσης της δημοτικής αρχής, τα πράγματα δεν πάνε καλά. Οι ερασιτέχνες προσπαθούν με το ζόρι να κάνουν παραστάσεις. Ευτυχώς υπάρχει το Πανεπιστήμιο και ο ΟΣΕ – εγώ έχω κάνει παραστάσεις και στο σιδηροδρομικό σταθμό του Βόλου και σε αίθουσα του Πανεπιστημίου, όπως πριν λίγες μέρες.

Πώς στήνεις τις παραστάσεις σου; Με ποιους;
Όταν έχω όρεξη να κάνω μια παράσταση – και συνήθως έχω διαρκώς όρεξη – ψάχνω να βρω άτομα μέσα από αγγελίες στο διαδίκτυο ή στον τοίχο και, όταν απαντάνε, μαζευόμαστε και κάνουμε την παράσταση.

Τα έργα που επιλέγεις να ανεβάσεις είναι δικά σου ή άλλων συγγραφέων;
Μερικά είναι δικά μου, τα υπόλοιπα είναι ξένων συγγραφέων. Αρκετά από αυτά ανεβαίνουν για πρώτη φορά – δεν έχουν καν μεταφραστεί στα ελληνικά. Πάντα εγώ μεταφράζω τα έργα που ανεβάζω.

Οι ηθοποιοί σου είναι ερασιτέχνες;
Όλοι είμαστε ερασιτέχνες, υπό την έννοια ότι δε βγάζουμε λεφτά. Κατά τα άλλα, προσπαθούμε να έχουμε επαγγελματική ευσυνειδησία.

Θεωρείς ότι έχει νόημα να μιλάμε για ερασιτεχνισμό και επαγγελματισμό στην τέχνη;
Η μόνη διαφορά είναι αυτή: άλλος βγάζει το ψωμί του από το θέατρο, άλλος δεν το βγάζει. Κατά τ` άλλα, δε νομίζω ότι υπάρχει διαφορά. Συνήθως λέμε ερασιτεχνικό αυτό που έχει κακή ποιότητα. Εγώ δεν το δέχομαι αυτό. Δεν πρέπει να υπάρχουν ερασιτέχνες με κακή ποιότητα.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να το πούμε πειραματικό το θέατρο που κάνεις.
Θα μπορούσαμε, ναι.

Παρ` ότι δεν έχεις φύγει, όπως είπες, από το Βόλο, το Σάββατο έρχεσαι στην Αθήνα με παράσταση.
Μου `ρθε η ιδέα να παρουσιάσω κάτι στην Αθήνα. Έχω παρουσιάσει βέβαια δουλειές μου και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά στην Αθήνα ποτέ. Έχω πάει Θεσσαλονίκη, Νάουσα, έχω πάρει μέρος και σε ένα φεστιβάλ στην Ολλανδία, όπου παρουσίασα μια παράσταση στα γαλλικά με τα παιδιά του Γαλλικού Ινστιτούτου Βόλου.

Στην Αθήνα τι θα δούμε;
Είναι ένα έργο της Μαργκερίτ Ντυράς: «La maladie de la Mort». Το έχω μεταφράσει «Η ασθένεια του θανάτου». Απ` ό,τι έχω διαπιστώσει, αυτό κυκλοφόρησε παλιά σε βιβλίο με τον τίτλο «Η αρρώστια του θανάτου». Εγώ νόμιζα ότι το ανεβάζω για πρώτη φορά, αλλά μία κυρία απάντησε σε μια ανάρτησή μου στο facebook και μου είπε ότι το ανέβασε παλιά ο Μίμης Κουγιουμτζής. Πριν θεωρήσω ότι το ανεβάζω για πρώτη φορά, έψαξα πάρα πολύ στο διαδίκτυο, αλλά δε βρήκα κάτι. Ίσως δε βρήκα, επειδή αυτοί είχαν επιλέξει τον τίτλο «Η αρρώστια» και όχι «Η ασθένεια του θανάτου». Στην παράσταση παίζουμε εγώ και η Κατερίνα Βαϊράμη.

Στο Βόλο πότε παίχτηκε αυτή η παράσταση;
Παίχτηκε φέτος, τέλη Μαρτίου, σε ένα παλιό κτήριο του 19ου αιώνα, που παραδόξως έχει διασωθεί και από τους σεισμούς και από την αντιπαροχή. Είναι ένα πάρα πολύ ωραίο αρχοντικό. Από τα λίγα που έχουν διασωθεί στο Βόλο.

Οι θεατές ήταν όρθιοι ή καθισμένοι;
Καθισμένοι! Αρκετές φορές έχω αφήσει τους θεατές όρθιους ή να κάθονται στο δάπεδο, αλλά αυτή τη φορά είχαν κανονικά καθίσματα.

Το ότι επιλέγεις να χρησιμοποιείς μη θεατρικούς χώρους έχει να κάνει με τα συγκεκριμένα έργα που ανεβάζεις ή αποτελεί λύση ανάγκης;
Ξεκίνησε από λύση ανάγκης, γιατί η δημοτική αρχή δε δίνει τα θέατρά της, δηλαδή τα δίνει αλλά δεν τα δίνει δωρεάν. Αν πληρώσεις, σου τα δίνει, αλλά πού θα βρούμε λεφτά; Ξεκίνησε λοιπόν από μια ανάγκη, αλλά έχω καταλήξει σε μια αισθητική άποψη ότι τα συνήθη θέατρα, αυτά τα ιταλικού τύπου θέατρα που ξέρουμε, περιορίζουν πάρα πολύ τη φαντασία και του σκηνοθέτη αλλά και του θεατή τελικά. Προτιμώ άλλους χώρους και επιδιώκω ώστε ο θεατής να καταλαβαίνει την ανάσα του ηθοποιού και ο ηθοποιός την ανάσα του θεατή. Να παίζουν δηλαδή οι ηθοποιοί πολύ κοντά στους θεατές.

Δεν είναι πολύ προχωρημένο αυτό για το κοινό μιας επαρχιακής πόλης;
Ίσως. Πριν μερικές μέρες σε μια αίθουσα του Πανεπιστημίου ανέβασα δύο έργα του Τένεσυ Ουίλιαμς, την «Ελεύθερη» και τη «Λαίδη της Ψείρας». Οι θεατές ήτανε σ` ένα δωμάτιο – το κτήριο που παίξαμε ήταν πολύ παλιό και χρησιμοποιούνταν παλιά ως κατοικία και ως κλινική. Σε ένα από αυτά τα δωμάτια παίξαμε – γιατί και τα δύο έργα διαδραματίζονται σε ένα δωμάτιο – και οι θεατές ήταν όρθιοι, δίπλα στους ηθοποιούς, και είχαν την αίσθηση ότι βρίσκονταν μέσα στο δωμάτιο του έργου. Χρησιμοποιήσαμε το παράθυρο, την πόρτα, όπως ακριβώς θα συνέβαινε στην πραγματικότητα.

Υπάρχει κοινό στο Βόλο για το θέατρο που κάνεις;
Κρίνοντας από το πόσα προγράμματα ξοδεύω κάθε φορά, καμιά εκατοστή άτομα υπάρχουνε!

Θεωρείς ότι υπήρχε αυτό το κοινό ή ότι το διαμόρφωσες σε κάποιο βαθμό κι εσύ;
Ίσως υπήρχε αλλά, χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω, το διαμόρφωσα κι εγώ.

Βέβαια τώρα στην Αθήνα θα παίξετε σε ένα συμβατικό χώρο, σε ένα θέατρο.
Προσπάθησα να βρω κάτι άλλο, αλλά δεν υπήρχε η δυνατότητα. Δεν ξέρω καλά την Αθήνα. Βρήκαμε αυτό το θέατρο μέσω ενός γνωστού μου, που είναι κι αυτός ηθοποιός. Με λεφτά θα μπορούσαμε να βρούμε κάποιο χώρο. Η Πυξίδα όμως μας δέχεται δωρεάν. Δεν είναι κακός ο χώρος. Έχει την τυπική διάταξη του ιταλικού θεάτρου βέβαια, αλλά δε μπορείς να τα έχεις όλα δικά σου.

Θα υπάρχει εισιτήριο αυτή τη φορά;
Θα είναι ελεύθερη η είσοδος, αλλά θα βάλουμε ένα κουτί για τα έξοδα του φωτισμού, που θα τα πάρει το θέατρο. Η παράσταση όμως είναι δωρεάν. Ποτέ δεν έχω βάλει εισιτήριο στις τριάντα και πάνω παραστάσεις που έχω σκηνοθετήσει.

Γιατί επιμένεις να μεταφράζεις εσύ ο ίδιος τα έργα που ανεβάζεις;
Το κάνω αυτό επειδή έχω απογοητευτεί κι έχω αγανακτήσει από τις συνήθεις μεταφράσεις που κυκλοφορούν στο εμπόριο, και που ζητούν λεφτά γι` αυτές. Αυτά τα δύο έργα που παρουσίασα πριν λίγες μέρες κυκλοφορούν και στο εμπόριο αλλά σε άθλια μετάφραση. Εγώ τα δίνω δωρεάν στο διαδίκτυο, όποιος θέλει τα παίρνει. Επίσης έχω μεταφράσει και έργα που είναι εντελώς άγνωστα στην Ελλάδα. Μπορεί κάποιος να βρει στο site μου έργα που ούτε υποψιάζεται ότι υπάρχουν, κι όμως έχουν μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό.

Θεωρείς ότι αν ζούσες στην Αθήνα θα είχε καλύτερη τύχη το έργο σου;
Δε μπορώ να απαντήσω. Ίσως να ήταν λίγο καλύτερα τα πράγματα, ίσως να είχα μεγαλύτερο κοινό. Μπορεί. Από την άλλη μεριά, η Αθήνα είναι ένας τόπος που δύσκολα ζεις στην καθημερινότητα.

Νιώθεις καθόλου το ρομαντισμό αυτού του πράγματος; Είσαι ουσιαστικά μόνος σε μια πόλη και πας να στήσεις πράγματα εκ του μηδενός.
Το ξέρω πολύ καλά, κι αυτό με βοηθάει να μην απογοητεύομαι στις διάφορες δυσκολίες που αντιμετωπίζω.

Υπάρχουν περιπτώσεις που έχεις συνεργαστεί με τα ίδια άτομα για πάνω από μία παραστάσεις;
Ναι, υπάρχουν περιπτώσεις που έχω συνεργαστεί με τα ίδια άτομα και δυο και τρεις φορές. Συνήθως είναι από το Πανεπιστήμιο. Δεν είναι πάντα από το Βόλο. Τελειώνουν τις σχολές τους, φεύγουν, γι` αυτό αναγκάζομαι διαρκώς να ψάχνω.

Αυτός είναι και ο λόγος που δεν έχεις συγκροτήσει ομάδα τόσα χρόνια;
Ο λόγος είναι και πρακτικός και ιδεολογικός, αν θέλεις, γιατί οι ομάδες, απ` ό,τι έχω διαπιστώσει, γίνονται συντηρητικές, γραφειοκρατικές, κι εγώ δε θέλω να γίνω ούτε συντηρητικός ούτε γραφειοκράτης.

Πληροφορίες για την παράσταση της Αθήνας