Τι ξέρουμε για τον κ. Πλάτωνα Ροδοκανάκη;

H Ιόλη Ανδρεάδη και ο Άρης Ασπρούλης, με αφορμή την νέα θεατρική δουλειά τους, αναζητούν τα ίχνη του Πλάτωνος Ροδοκανάκη

Ξέρουμε πως γεννήθηκε στη Σμύρνη, αλλά η ασθενική του κράση οδήγησε την οικογένειά του να εγκατασταθεί στο Κορδελιό. Ξέρουμε πως μεγάλωσε μέσα στην αγκαλιά της μητέρας του Δέσποινας Ροδοκανάκη, ανιψιάς του Κάλβου, από την οποία και προτίμησε να κρατήσει το επώνυμό του, αλλά και με τα χάδια της γιαγιάς του, της Σινιόρας Κατίνας με τ’ αψηλά τακούνια, από την οποία μάθαινε -μωρό ακόμα- για τα κατορθώματα των θαυμαστών προγόνων του. Ξέρουμε πως μισούσε τα βιβλία του σχολείου. Ξέρουμε πως ένιωθε ότι είχε μέσα του κατιτί το πολύ ξανθό. Ξέρουμε πως η τρυφερή του φύση τον ώθησε να σπουδάσει για να γίνει παπάς και είναι η ίδια που τον ανάγκασε να αποχωρήσει πρόωρα από τη προσπάθεια αυτή. Ξέρουμε πως μετά την Κωνσταντινούπολη, ήρθε στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Ξέρουμε ότι έγραψε ποιήματα, διηγήματα, θέατρο. Ξέρουμε πως υπήρξε ένας από τους ελάχιστους γνώστες της αισθητικής, της καθημερινότητας και των μυστικών του καλλωπισμού των γυναικών στο Βυζάντιο. Ξέρουμε ότι υπήρξε δηλωμένος βενιζελικός. Ξέρουμε ότι διετέλεσε Έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στη Θεσσαλονίκη, διορίστηκε από την κυβέρνηση στη θέση του Διευθυντή Επιδομάτων για τα θύματα του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου, ότι ανέλαβε τη Διεύθυνση του Βυζαντινού Τομέα του Υπουργείου Παιδείας και πως υπήρξε εκ των ιδρυτών του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης και της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών.

Ξέρουμε πως ο πρώτος καταγεγραμμένος πρόγονός του ήταν γελωτοποιός – μίμος στο Βυζάντιο. Και ξέρουμε ότι ο αμέσως επόμενος εντοπίζεται στον 17ο αιώνα και είναι ο Κωνσταντίνος Ροδοκανάκης, ποιητής και αλχημιστής, προσωπικός γιατρός του Καρόλου Β’, ο οποίος έδρασε στο Σόχο του Λονδίνου και έμεινε γνωστός για τη συμβολή του στην καταπολέμηση της Πανώλης με το μυστικό σκεύασμα που παρήγαγε ονόματι «Alexicacus SpiritusMundi» / το αλεξίκακο πνεύμα του κόσμου. Ξέρουμε κι άλλους ξακουστούς συγγενείς του. Ξέρουμε τον Πλωτίνο Ροδοκανάκη, τον οραματιστή αναρχικό οδηγητή  που έδρασε στο Μεξικό. Ξέρουμε τον Δημήτριο Ροδοκανάκη, τον πρίγκιπα από το Μάντσεστερ με τους αμφιλεγόμενους τίτλους τιμής που ζούσε στη Σύρο και που διετέλεσε πρώτος Μέγας Διδάσκαλος στη ιστορία του Ελληνικού Τεκτονισμού. Ξέρουμε το Ροδοκανάκειο Παρθεναγωγείο της Οδησσού και τη Vila Rodocanacchi στο Λιβόρνο της Τοσκάνης. Ξέρουμε πως ο τελευταίος γνωστός συγγενής του Πλάτωνος Ροδοκανάκη ήταν ο Christophe Rodocanachi, ο Γενικός Διευθυντής της Total, ο οποίος έχασε τη ζωή του τον Οκτώβριο του 2014 στη Μόσχα, κατά την απογείωση του εταιρικού του τζετ με προορισμό το Παρίσι. Ξέρουμε πως η φράση που συνοδεύει το εραλδικό οικόσημο της οικογένειας Ροδοκανάκη όλους αυτούς τους αιώνες λέει «Εν ρόδω ανθώ» / Μέσα στο τριαντάφυλλο ανθίζω.

Ξέρουμε πως ο Πλάτων Ροδοκανάκης ξεκίνησε να γράφει στην καθαρεύουσα αλλά τελικά αγάπησε τη δημοτική, πράγμα για το οποίο ο Παλαμάς τον επαίνεσε δημόσια. Ξέρουμε ότι με τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη γνωρίστηκαν σε μια βόλτα στη Σταδίου. Ξέρουμε ότι έφαγε στον Βόλο μια αδέσποτη σφαίρα στο στομάχι από λάθος. Ξέρουμε ότι έγραψε ύμνο στον Σατανά. Ξέρουμε ότι ο τίτλος της πρώτης του ποιητικής συλλογής «De Profundis» είναι ευθεία αναφορά στον Oscar Wilde και πως η φόρμα της γραφής του στο «Βυσσινί Τριαντάφυλλο» αποτελεί ευθεία αναφορά στον Βέρθερο του Γκαίτε: επιστολές σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση έως τη στιγμή της αυτοκτονίας των ηρώων και ξαφνική – αδικαιολόγητη τριτοπρόσωπη αφήγηση σε όλη την περιγραφή της αυτοκτονίας.

Ξέρουμε ότι το Βυσσινί του Τριαντάφυλλο λογοκρίθηκε από την εφημερίδα Ακρόπολη, τυπώνοντας λευκό κομμάτι στη θέση του κειμένου χωρίς να τον ειδοποιήσει, στο τρίτο κιόλας ‘επεισόδιο’ του έργου, επειδή χαρακτήριζε τον Χριστό «γλεντζέ» και τον παρομοίαζε με τον Σωκράτη. Ξέρουμε ότι τον λογοκριτή του ο Πλάτων τον αποκάλεσε αργότερα «μάστορα». Ξέρουμε ότι την πρώτη εκδοχή του Βυσσινιού Τριαντάφυλλου τη διάβασε σε μια στενή ομήγυρη καλλιτεχνών και όσα ξέρουμε για αυτή την ανάγνωση τα ξέρουμε από τον Παλαμά. Ξέρουμε ότι μεταξύ αυτών ήταν και ο Περικλής Γιαννόπουλος, ο οποίος εμπνεύστηκε από την ανάγνωση της ιστορίας και τον τρόπο της αυτοκτονίας του δύο χρόνια αργότερα. Ξέρουμε, επίσης, ότι το «Βυσσινί Τριαντάφυλλο» αποτέλεσε και την αφορμή για να φτάσει ως τα δικαστήρια με τον Κωνσταντίνο Χρηστομάνο, ο οποίος τον κατηγόρησε ότι έκλεψε την ιδέα από το θεατρικό του έργο «Τα τρία φιλιά – τραγική σονάτα σε τρία μέρη». Ξέρουμε πως το σημείο στο οποίο τα δύο κείμενα συγκλίνουν είναι εκεί όπου οι εραστές κάνουν έρωτα μέσα σε εκκλησία -στο δε Βυσσινί Τριαντάφυλλο πάνω στους τάφους των Ναϊτών Ιπποτών της Μονής Δαφνίου- και μετά την ολοκλήρωση της ερωτικής πράξης αυτοκτονούν. Ξέρουμε πως αυτή είναι η πρώτη δίκη στα ελληνικά χρονικά για πνευματικά δικαιώματα. Ξέρουμε, ακόμα, πως η δίκη έληξε χωρίς νικητή καθώς ο Παλαμάς ως μάρτυρας κατέθεσε ότι στην τέχνη και τη δημιουργία αυτού του είδους οι διεκδικήσεις πατρότητας είναι περιττές και πως αν το πολύ-ψειρίσουμε το σημείο της διαμάχης και οι δύο έχετε κλέψει έναν νεαρό από την Κρήτη ονόματι Κάρμα Νιρβαμή (το ψευδώνυμο με το οποίο ο Νίκος Καζαντζάκης υπέγραψε το «Όφις και κρίνο» σε ηλικία 20 ετών). Ξέρουμε πως η τελευταία φράση που ακούστηκε μέσα στο ειρηνοδικείο ανήκει στον Πλάτωνα Ροδοκανάκη: «Στο κάτω κάτω κύριε Χρηστομάνο μου, τι σχέση μπορεί να έχουν μεταξύ τους τα έργα μας, εφόσον στο δικό σας οι εραστές δίδουν μόλις τρία φιλιά, ενώ στο δικό μου δίδουν χίλια».

Ξέρουμε, τέλος, πως η τελευταία οικία των Ροδοκανάκηδων -το σημερινό Άσυλο Ανιάτων στην Αγίας Ζώνης στην Κυψέλη-βρίσκεται στο σημείο ακριβώς στο οποίο είχε στήσει το αντίσκηνό του ο Κιουταχής κατά την πολιορκία της Ακρόπολης. Ξέρουμε ότι εκεί έχτισε, λίγα χρόνια μετά, και την έπαυλή του ο αρχηγός του Βρετανικού Στόλου της Μεσογείου, Ναύαρχος Σερ Μάλκολμ, γοητευμένος από το κλίμα της Αθήνας και το εξωτικό και έρημο χωριό Πατήσια. Ξέρουμε πως το οίκημα αποτελεί έργο των Κλεάνθη και Σάουμπερτ και πως πριν φτάσει στα χέρια των Ροδοκανάκηδων, κατοικήθηκε από τον Σπυρίδωνα Τρικούπη και τη Δούκισσα της Πλακεντίας, στεγάζοντας για ένα διάστημα ακόμα και τη Γαλλική Πρεσβεία.

Ξέρουμε ότι εκεί υπάρχει σήμερα μια μαρμάρινη σκαλιστή επιγραφή, χωρίς ημερομηνία ή όνομα, που απλώς γράφει «Στη μνήμη ενός μικρού παιδιού».

Αυτό που δεν ξέρουμε, είναι γιατί.
_______________________________

 


Στη μνήμη ενός μικρού παιδιού
Το νέο θεατρικό έργο της Ιόλης Ανδρεάδη και του Άρη Ασπρούλη


Ένα αστυνομικό θρίλερ βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα

παρουσιάζεται το 2019 σε Αθήνα, Λονδίνο και Σμύρνη.


 

Πρεμιέρα τον Μάιο του 2019 στον Προαύλιο Χώρο του Ασύλου Ανιάτων (Αγίας Ζώνης 39) στην Κυψέλη, ο οποίος χώρος αποτελεί την τελευταία αθηναϊκή οικία της οικογένειας Ροδοκανάκη έως και το 1901, χρονιά όπου το οίκημα της Αγίας Ζώνης θα περάσει στα χέρια του Ασύλου.


Σκηνοθεσία – Κίνηση
: Ιόλη Ανδρεάδη

Κείμενο: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης

Οργάνωση Παραγωγής: Τέτα Αποστολάκη

Παραγωγή: Εταιρεία Θεάτρου 1+1 = 1

Παίζουν: Ρούλα Πατεράκη, Ορέστης Καρύδας,
Δέσποινα Σαραφείδου, Γιάννης Χαρμπάτσης.

.

.

Επιστροφή στο αφιέρωμα