Το χειροκρότημα
,
λίγο απέχει από τον αυνανισμό ως προς την επαναληπτικότητα της κίνησης των χεριών: η τελευταία προσφέρεται για ικανοποίηση του ερωτικού σώματος, η πρώτη για ικανοποίηση του πολιτικού σώματος, μερικώς. Και οι δυο μορφές αποκλείουν την ικανοποίηση του Άλλου. Φερειπείν, η ακροδεξιά πτέρυγα –και όχι μόνο αυτή- αυτοχειροκροτείται μόνη της μέσα στο κοινοβούλιο. Το σόου πρέπει να συνε-χύσει.
Αφορμή για τούτες τις σειρές, στέκεται το έργο με τίτλο «Ovation» του Adrian Melis, στην έκθεση «Ανατομία Πολιτικής Μελαγχολίας», στο Ωδείο Αθηνών. Ο Melis κοτσάρει μια βιντεοεγκατάσταση με επτά οθόνες τοποθετημένες διαδοχικά σε ημικυκλική διάταξη ή, αλλιώς, σαν πέταλο στις οπλές ενός τιθασευμένου α-λόγου. Η χωροθέτηση παραπέμπει στη διάταξη κοινοβουλευτικών εδράνων ή και σκηνών κλασικού δράματος. Η σύνδεση της πολιτικής με τη θεατρικότητα, καταφανής. Στις οθόνες παρακολουθούμε σε λούπα βιντεοσκοπημένα στιγμιότυπα, λήψεις από διάφορα κοινοβούλια και πτέρυγες την ώρα που αυτοχειροκροτούνται:
Ο θεατής μέσα σ’ ένα χώρο θεάματος, παγώνει μπροστά στις οθόνες, ξεροκαταπίνει με απορία, καθώς οι πολιτικοί τού κλέβουν τη δική του λειτουργία, τον παραδοσιακό ρόλο του χειροκροτητή. Στα βίντεο η απουσία του πολίτη-χειροκροτητή αφήνει ένα κενό που καλύπτεται με έπαρση από χειροκροτήματα αυταρέσκειας των πολιτικών, πατιρντί το οποίο σκεπάζει την όποια ουσία επικοινωνίας. Μια υπόρρητη όψη αφορά το ίδιο το μέσο της οθόνης και την ψευδαίσθηση επικοινωνίας.
Για ένα δευτερόλεπτο θέλεις να σπάσεις τις οθόνες της εγκατάστασης, ακολουθεί σχεδόν ταυτόχρονα αμηχανία, η παρόρμηση μπλοκάρει. Μήπως χειροκροτούν για κάποιο καλό πράγμα που δεν καταλαβαίνεις; Αναρωτιέσαι εάν πρέπει να χειροκροτήσεις και ο ίδιος αντανακλαστικά, όπως στις παλιές αμερικάνικες τηλεοπτικές κωμωδίες, καθώς όταν άκουγες το ηχογραφημένο γέλιο, υποδείκνυε πότε πρέπει να γελάσεις, πότε κάτι υποτίθεται ότι είναι αστείο, και έτσι αντίστοιχα, ίσως εδώ να υποδεικνύεται πότε μια πολιτική στιγμή είναι άξια επευφημίας. Η κατάχρηση αφήνει στο τσερβέλο ένα μυρμήγκιασμα άβολο. Ένας σκηνοθετημένος ενθουσιασμός την ώρα που ψηφίζονται μέτρα αντιδημοφιλή ή ακούγονται λόγοι μίσους εκπροσώπων φασιστικών μορφωμάτων.
Όσο πιο δυνατό το χειροκρότημα, τόσο λιγότερη ελευθερία. Κάποιο έγκλημα σκεπάζει ο επαναλαμβανόμενος κρότος της παλάμης. Μήπως η αντίδραση είναι ο σχηματισμός μιας μούντζας; Και εάν ναι, προς ποια κατεύθυνση; Για λίγο, θαρρείς σαν οι πολιτικοί να χειροκροτούν τον ίδιο τον θεατή λέγοντας «συγχαρητήρια, μπουνταλά! Υποκλίσου στην τυφλή εξουσία». Βέβαια, το παρεπόμενο της πικρίας μπορεί να ξεβράσει σε μονοπάτια αδιέξοδα, απαξίωσης και μηδενισμού. Ποιος, όμως, έχει την ευθύνη γι’ αυτό; Η αδυνατότητα εύκολης απάντησης γεννά σύγχρονες Σφίγγες.
Το έργο του Adrian Melis επιβάλλεται κυρίως δια της αίσθησης της ακοής, το χειροκρότημα ηχεί έντονα και παρατεταμένα. Ένα έργο οπτικό μπορεί κανείς να το αποφύγει, να γυρίσει την πλάτη, να κλείσει τα μάτια, να το προσπεράσει. Την ακοή, όμως, δεν μπορεί να την «κλείσει» το ίδιο αστραπιαία. Ο θεατής νιώθει αποκρουστικά μπροστά στις οθόνες, σχεδόν αδυνατεί να παρακολουθήσει οπτικά τα βίντεο. Καθώς απομακρύνεται, πηγαίνει προς το διάδρομο όπου πέφτει πάνω σ’ ένα άλλο έργο με τη φάτσα της Μαρίν Λε Πεν, ενόσω το χειροκρότημα εξακολουθεί να παίζει σε λούπα νοερά. Ο χρόνος διαστέλλεται ή ακινητοποιείται, ανεξάρτητα από τον χρόνο που αφιέρωσες μπροστά στη βιντεοεγκατάσταση. Ακόμη και όταν βγαίνεις από το Ωδείο το χειροκρότημα δεν σταματά, σε παίρνει στο κατόπι για μέρες ολόκληρες μετά. Μια σέλφι «ήμουν-κι-εγώ-στην-έκθεση» αρκεί για να τα γιατρέψει όλα; Αυταρέσκεια ενάντια στην αυταρέσκεια.
.
Η έκθεση «Ανατομία Πολιτικής Μελαγχολίας» στο Ωδείο Αθηνών, έως και τις 13 Απριλίου 2019, λειτουργεί όλες τις ημέρες 12.00-20.00, εκτός Δευτέρας, και κάθε Παρασκευή 12.00-22.00. Διοργανώνεται από το Ίδρυμα Schwarz, σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου, με τη συμμετοχή 23 καλλιτεχνών και μίας κολεκτίβας. Είσοδος ελεύθερη.
