Πρωτομαγιά στην κατοχική Ελλάδα του 1941

Όπως είναι λογικό, την 1η Μαΐου του 1941 δεν ήταν εφικτό να πραγματοποιηθεί εργατική απεργία και συλλαλητήριο στην κατοχική Ελλάδα. Αντ’ αυτού πραγματοποιήθηκε μεγάλη ναζιστική παρέλαση το Σάββατο 3 Μαΐου στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας με τα μέτρα ασφαλείας και καταστολής να είναι επιβλητικά. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Αστυνομικής Διεύθυνσης (2 Μαΐου 1941): απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων σχεδόν σε όλους τους κεντρικούς δρόμους (Πειραιώς, Συγγρού, Βασιλίσσης Σοφίας, Λεωφόρο Αμαλίας, κ.λπ.), ενώ «όλα τα παράθυρα των οικημάτων της απηγορευμένης ζώνης θα είναι κλειστά καθ’ όλην την διάρκειαν της παρελάσεως, απαγορευομένης απολύτως της παραμονής παντός ατόμου εις τους εξώστας και τας στέγας των οικιών». Σύμφωνα με τις φιλοναζιστικές αθηναϊκές εφημερίδες «Αι Αθήναι ουδέποτε άλλοτε είδον τοιαύτην επιβλητικήν εις όγκον και τάξιν παρέλασιν, η οποία αντικατόπτριζε την μεγαλυτέραν στρατιωτικήν ισχύν του κόσμου». Τεθωρακισμένα, μηχανοκίνητες μονάδες, φάλαγγες αλπινιστών, διέσχισαν ένα μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας με τα σμήνη των αεροπλάνων να συνεισφέρουν στο υπερθέαμα και να επιβεβαιώνουν στα συγκεντρωμένα πλήθη που παρακολουθούσαν τη «συντριπτική δυναμικότητα της γερμανικής μηχανής».

Η μιλιταριστική παρέλαση δεν σχετίζεται άμεσα με την εργατική πρωτομαγιά. Σκοπό είχε να εορτάσει την εισβολή των στρατευμάτων στην Αθήνα και να πραγματοποιήσει μια επίδειξη δύναμης, στέλνοντας μηνύματα προς κάθε επικείμενη εστία αντίστασης. Από την άλλη δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη. Γιατί την ίδια στιγμή διοχετεύονται στον ελληνικό φιλοναζιστικό τύπο προπαγανδιστικά άρθρα τα οποία προσπαθούν να οικειοποιηθούν το εργατικό ιστορικό συγκείμενο της απεργιακής ημέρας και να καταδείξουν τα οφέλη μιας ναζιστικής πρωτομαγιάς. Προφανώς η προσπάθεια αυτή πράττει συνειδητά μια διαστρέβλωση για να μπορέσει να σταθεί ως επιχείρημα, οπότε και καταλήγει εμφανώς σε φαιδρότητα. Αξίζει όμως να αναδημοσιεύσουμε μια τέτοια προσπάθεια που επιχειρήθηκε από την φιλοκατοχική εφημερίδα «Βραδυνή» (φύλλο 1.5.1941):

Παγκόσμιος εορτή της εργασίας, η 1η Μαΐου υπήρξε σύμβολον αρχικώς αγνόν, το οποίο όμως συν τω χρόνω εξεφυλίσθη, εις τας περισσοτέρας των ευρωπαϊκών χωρών, και κατά τα τελευταία έτη, δια πολλούς και διαφόρους λόγους, κατήντησεν ευκαιρία οχλαγωγικών εκδηλώσεων και αναρχικών συναγερμών. Η καταρράκωσις αυτή ενός τόσο ωραίου συμβόλου προκάλεσεν, όπως ήταν φυσικό, την αντίδρασιν των αληθινών εργατών. Αλλά η εργατική μάζα δεν έχει είχε κατορθώσει ποτέ, ή σχεδόν ποτέ, να καταστήση νόμο τη θέλησίν της ή, καλύτερα, να διατηρήση αμόλυντον από κομματικά μιάσματα την ιδεολογίαν της.

Εις την Γερμανία, μόνον, ο Εθνικοσοσιαλισμός διείδεν εξ αρχής την πραγματική σημασία της εορτής αυτής, όχι μόνο δια τους εργάτας, αλλά για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Και αμέσως έσπευσε να αναστηλώση το σύμβολόν της εις την αρχικήν του αγνότητα, να καταστήση την 1ην Μαΐου αληθινήν εορτήν του εργαζόμενου λαού, όπως την είχε ανέκαθεν συλλάβει η αγνή λαϊκή συνείδησις και όπως την οραματίσθηκαν εκατομμύρια εργατών, και εις την Γερμανίαν και έξω αυτής. Διότι ο γνήσιος συμβολισμός της Πρωτομαγιάς είναι η εργατική συναδέλφωσις, η αλληλεγγύη όλων των εργαζομένων, εν πνεύματι κοινωνικής δικαιοσύνης και οικονομικής προόδου. Με το πνεύμα τούτο, η ακτινοβολία της 1ης Μαΐου υπερέβη πολύ γρήγορα τα σύνορα του Γ’ Ράιχ, μόνον δε ο πολιτικός και κομματικός ανταγωνισμός των ιθυνόντων κύκλων εις τα πλείστα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών παρεμπόδισε την καρποφορίαν της θερμής εκείνης ακτινοβολίας κατά τα τελευταία προ του τωρινού πολέμου έτη.

Αλλά η ακτινοβολία υπάρχει, το φως λάμπει και η επίδρασίς του είναι μοιραίον να εκδηλωθεί παντού όπου έλειψαν τα εμπόδια, παντού όπου οι αντιδράσεις των εκμεταλλευτών κατέπεσαν από τον ένα ή τον άλλον λόγον.

Εις την Ελλάδα είχε και η εορτή της εργατικής Πρωτομαγιάς εκπέσει, όπως και πολλοί άλλοι αγνοί θεσμοί. Είχε καταντήσει και αυτή μια επιπλέον ευκαιρία λογοκοπίας και εκβακχεύσεως, μία πρόσθετος αφορμή παραπλανήσεως των εργατικών μαζών πότε από τον ένα και πότε από τον άλλον εργατοκάπηλον, είτε εν τη Κυβερνήσει είτε εκτός αυτής… Δεν είναι του παρόντος ούτε καν η απαρίθμηση των αστείων εκείνων συγκεντρώσεων και εκδηλώσεων της 1ης Μαΐου, από τα οποίας έλειπεν όχι πλέον το πνεύμα της εορτής, αλλά και αυτή η ιδέα της. Εκείνο μόνο που πρέπει να τονισθή σήμερον, ημέρα συμβολικής εορτής, της οποίας ο χαρακτήρ ήταν και είναι παγκόσμιος, είναι ότι μέσα εις το πλαίσιον της νέας Ευρώπης όπου εισήλθεν ήδη η Ελλάς και όπου η συνεργασία της με αυτό (…) αποβαίνει σήμερον γονιμωτέρα και γι’ αυτήν και για τους άλλους, η σημερινή ημέρα αξίζει να σταθή ως αφετηρία μιας κοινής και αδιακόπου εργασίας. Η «εορτή της εργασίας» πρέπει να εμπνεύση εις όλους μας τον νέον παλμόν που απαιτούν τα πράγματα, ένα παλμόν εργασίας και μόνο εργασίας, ο οποίος, μαζί με την λήθην του κακού παρελθόντος, θα φέρη εις την χώραν όχι την ελπίδα, αλλά την βεβαιότητα της βαθμιαίας ανορθώσεώς της.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ
Πλατφόρμα μάχης για την επανοικειοποίηση του ρεμβασμού.