Yποχωρητήριος Λόγος
του Joseph Rudyard Kipling
[Εισαγωγή – μετάφραση ποιήματος: Μεριντιάν Μέτο]
Με το πέρας του Ιανουαρίου του 2020, επίσημα, μπαίνουμε στην εποχή του λεγόμενου Brexit. Κατά τα υπάρχοντα ζητήματα μπορούμε να προβούμε σε μερικές θέσεις και παρατηρήσεις. Ως θεατής της ζωής, μιας και δεν με πολύ αφορά η υλιστική άποψη, πιστεύω πως θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον το τι θα ακολουθήσει. Στον αιώνα αυτόν έχουν προηγηθεί δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, αδελφικοί κυρίως, μεταξύ ευρωπαίων, που πήραν μεγάλες διαστάσεις με άλλα έθνη, υποκείμενα ή συνεργαζόμενα. 40 εκατομμύρια πέθαναν στον Πρώτο και 75 εκατομμύρια στον Δεύτερο. Τα νούμερα δεν περνάνε απαρατήρητα.
Η αξία του Brexit κρίνεται μεγάλης σημασίας μιας και αλλάζει ο χάρτης στην διπλωματία και τις κινήσεις των χωρών, όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στην ανθρωπογεωγραφία, που αποτελεί εργαλείο κινητοποίησης μιας μάζας ανθρώπων που δεν έχει ζήσει χωρίς την δυναμική επιρροή της άμεσης μεταφοράς της πληροφορίας. Ο πόλεμος πλέον δεν διασαλεύει την δυναμική και την ύλη, αλλά χρησιμοποιεί άμεσα τον πλούτο του ηττημένου εναντίον του σε μια μάχη που δεν έχει κηρυχθεί, αλλά σίγουρα θα έχει ένα τέλος. Μερικές μάχες έχουν μείνει ακόμα να δοθούν. Η Αγγλία, για παράδειγμα, με το Brexit κάνει μια σπασμωδική κίνηση σαν ζώο που βρίσκεται στα τελευταία του, που νομίζει πως θα βγει ζωντανό από την μάχη με τον εχθρό.
Γενικά, τα γεγονότα οδηγούν στο συμπέρασμα πως η Γερμανία πάλι ετοιμάζεται να στήσει ένα σκακιστικό παιχνίδι, ωσάν νικήτρια των δύο παγκοσμίων, στο οποίο η Αγγλία δεν θα ήθελε να είναι ένα απλά ακόμα πιόνι, αλλά επικεφαλής, ως μια από τις πραγματικές νικήτριες των δύο προηγούμενων πολέμων. Μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί ο Τρίτος.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η Βικτώρια [Alexandrina Victoria] γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1819 και πέθανε στις 22 Ιανουαρίου 1901. Στα χρόνια της βασιλείας της έχουμε την μεγαλύτερη ακμή της βρετανικής δυνάμεως, που απλωνόταν σε όλη την γη. Η φράση «η αυτοκρατορία όπου ο ήλιος δεν δύει ποτέ» της αποδίδεται επαξίως, ως τον 20ο αιώνα, οπότε και έχουμε την Αποαποικιοποίηση.
Η Βικτωρία ήταν η βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας και αυτοκράτειρα των Ινδιών. Γενεαλογικά είχε γερμανική καταγωγή και ήταν η τελευταία εκπρόσωπος στο βρετανικό θρόνο του Βασιλικού Οίκου του Αννοβέρου. Η περίοδος της βασιλείας της διήρκεσε 63 χρόνια και κατείχε τον τίτλο της πλέον μακροχρόνιας στην ιστορία της Γηραιάς Αλβιόνας, ώσπου στις 10 Σεπτεμβρίου 2015 την ξεπέρασε σε χρόνια εξουσίας η Βασίλισσα Ελισάβετ Β’.
Η Βικτώρια ήταν η πρώτη Βρετανή μονάρχης που είδε το όνομά της να δίνεται στη χρονική περίοδο της βασιλείας της ενόσω βρισκόταν ακόμη στη ζωή. Μέσα στο διάστημα, που χαρακτηρίζεται ως Βικτωριανή Εποχή, με την έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης και τη σημαντική εδαφική επέκταση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας άλλαξαν ριζικά οι οικονομικές και κοινωνικές δομές του Ηνωμένου Βασιλείου.
Μεταξύ των μεγάλων επιτευγμάτων της μοναρχίας της συγκαταλέγονται η θεσμική μεταρρύθμιση του πολιτεύματος και η επέκταση της Αυτοκρατορίας, η οποία έφτασε στο απόγειο της δύναμής της, διπλασιαζόμενη σε μέγεθος με την προσάρτηση των Ινδιών, της Αυστραλίας, του Καναδά και εδαφών της Αφρικής και του Νότιου Ειρηνικού.
Στις Ιουνίου 1897 εορτάστηκαν τα 60 χρόνια βασιλείας της Βικτωρίας, που ονομάζονται ως Αδαμάντινο Ιωβηλαίο [Diamond Jubilee], για το οποίο γράφτηκε το ποίημα «Recessional», του Joseph Rudyard Kipling (1865-1936). Σε αντίθεση με τους εορτασμούς της ημέρας, ο Kipling, θα γράψει ένα ποίημα που δεν αποδίδει την υποτιθέμενη χαρά του κόσμου και την αισιοδοξία της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας της περιόδου.
Πράγματι, ενώ η Βρετανία ήταν πανίσχυρη, κατά και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο φτάνει να ακρωτηριάζεται απολαμβάνοντας σήμερα μόνο την σκιά της αίγλης της. Οι μνήμες αυτές δύσκολα ξεγράφονται από τους ενθυμούμενους της μεγάλης δυνάμεως, που σήμερα δηλώνουν την αντίθεση στα δρώμενα της χώρας τους, και παράλληλα αναζητούν την ανεξαρτησία τους από την Γερμανική Κοινοπολιτεία. Η περίοδος των εορτασμών των δύο Aδαμάντινων Ιωβηλαίων, της Βικτωρίας το 1897 και της Ελισάβετ Β’ το 2012, φέρνει τους Άγγλους σήμερα σε λυπηρούς παραλληλισμούς.
Το Recessional δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στους The Times, στις 17 Ιουλίου του 1897. Το ποίημα έρχεται σε αντίθεση με την εορταστική διάθεση της εποχής, παρέχοντας μια υπενθύμιση της παροδικής φύσης της βρετανικής αυτοκρατορικής εξουσίας. Το ποίημα εκφράζει τόσο την υπερηφάνεια στη Βρετανική αυτοκρατορία, όσο και την υποκείμενη θλίψη ότι η Αυτοκρατορία θα μπορούσε να παρακμάσει όπως όλες οι προηγούμενες αυτοκρατορίες. Στο ποίημα, ο Kipling υποστηρίζει ότι το καύχημα και η βία της εξωτερικής πολιτικής της Βρετανίας ήταν ακατάλληλα και μάταια στο φως της μονιμότητας του Θεού, όπως και βλέπουμε να γίνεται σήμερα. Είναι περιττό πιστεύω να αναφερθούμε στον προφητικό χαρακτήρα του ποιήματος, μιας και μιλά από μόνο του, συνάμα με την αγγλική πραγματικότητα, όπως έχει εξελιχθεί.
Το Recessional, ως όρος αποτελεί έναν ύμνο ή κομμάτι μουσικής που τραγουδιέται ή παίζεται στο τέλος μιας θρησκευτικής τελετής, από ορισμένες απόψεις ο τίτλος υπαγορεύει τη μορφή του ποιήματος, το οποίο είναι αυτό ενός παραδοσιακού αγγλικού ύμνου. Το ποίημα στα ελληνικά αποδίδεται δύσκολα, αλλά υποστηρίχθηκε μια προσπάθεια να περιλαμβάνει όλες τις νοηματικές θέσεις. Το ποίημα, ενέχοντας μια θρησκευτική άποψη, βρίθει Βιβλικών αναφορών, ενώ αποδίδεται και ως ύμνος.
Yποχωρητήριος Λόγος
Θεέ των πατέρων μας, εγνωσμένε από τα πάλαι,
Κύριε του δριμύ αγώνα μας,
Υπό της τρομερής χειρός που βαστάμε
Κρατούντα επί φοινίκων και πεύκων —
Κύριε Θεέ των Δυνάμεων, μείνε ακόμα μαζί μας,
Μην και ξεχάσουμε — μην και ξεχάσουμε!
Ο αλαλαγμός και η ιαχή υπόκεινται·
Οι Ηγέτες και οι Άνακτες υποχωρούν:
Ακόμα στέκει η Δικιά Σου αρχέγονη Θυσία,
Μια ταπεινωμένη και εν μετανοία καρδιά.
Κύριε Θεέ των Δυνάμεων, μείνε ακόμα μαζί μας,
Μην και ξεχάσουμε — μην και ξεχάσουμε!
Κλητευμένοι στα μακρινά, οι ναύτες μας εξανεμίζονται·
Στην έρημο και στο ακρωτήρι καταπίπτει η φωτιά:
Ιδού, όλη η μεγαλοπρέπεια του χθες
Γίνηκε μία με την Νινευή και Τύρο!
Κριτή των Εθνών, ελέησέ μας,
Μην και ξεχάσουμε — μην και ξεχάσουμε!
Αν βρεθούμε πιωμένοι στην θέα της εξουσίας, χαθήκαμε
Ξέφρενες γλώσσες που δεν Σε φοβούνται,
Τέτοια καυχήματα που οι Εθνικοί θωρούν,
Ή κατώτερες φυλές ερήμην του Νόμου —
Κύριε Θεέ των Δυνάμεων, μείνε ακόμα μαζί μας,
Μην και ξεχάσουμε — μην και ξεχάσουμε!
Διότι η ακάθαρτη καρδιά εναποθέτει τη πίστη της
Στις ρυπαρές στοές και στα θραύσματα σιδήρου,
Όλη η ανδρεία σκόνη που στέκεται στην σκόνη,
Και στην φρούρηση, δεν Σε εγκαλεί να παραφυλάξεις,
Διά αλλόφρονου καυχήματος και μωρής αιτίας—
Δείξε έλεος στους Ανθρώπους Σου, Κύριε!
Recessional
God of our fathers, known of old,
Lord of our far-flung battle-line,
Beneath whose awful Hand we hold
Dominion over palm and pine—
Lord God of Hosts, be with us yet,
Lest we forget—lest we forget!
The tumult and the shouting dies;
The Captains and the Kings depart:
Still stands Thine ancient sacrifice,
An humble and a contrite heart.
Lord God of Hosts, be with us yet,
Lest we forget—lest we forget!
Far-called, our navies melt away;
On dune and headland sinks the fire:
Lo, all our pomp of yesterday
Is one with Nineveh and Tyre!
Judge of the Nations, spare us yet,
Lest we forget—lest we forget!
If, drunk with sight of power, we loose
Wild tongues that have not Thee in awe,
Such boastings as the Gentiles use,
Or lesser breeds without the Law—
Lord God of Hosts, be with us yet,
Lest we forget—lest we forget!
For heathen heart that puts her trust
In reeking tube and iron shard,
All valiant dust that builds on dust,
And guarding, calls not Thee to guard,
For frantic boast and foolish word—
Thy mercy on Thy People, Lord!
RUDYARD KIPLING [1897]
