Στα 22 του, ο Χάντερ Σ. Τόμσον γράφει στο φίλο του Χιουμ Λόγκαν ο οποίος του είχε ζητήσει συμβουλές ζωής. Θυμίζει, έτσι τη Σύλβια Πλαθ του Γυάλινου Κώδωνα:

“Είδα τη ζωή μου να διακλαδώνεται μπροστά μου σαν την πράσινη συκιά της ιστορίας. Από την άκρη κάθε κλαδιού, σαν ένα χοντρό, μωβ σύκο, ένα υπέροχο μέλλον έγνεψε κι έκλεισε το μάτι του. Ένα σύκο ήταν ένας σύζυγος κι ένα ευτυχισμένο σπίτι και παιδιά κι ένα άλλο σύκο ήταν μια διάσημη ποιήτρια κι ένα άλλο σύκο ήταν μια λαμπρή καθηγήτρια, κι ένα άλλο σύκο ήταν η Ee Gee, η υπέροχη εκδότρια, κι ένα άλλο σύκο ήταν η Ευρώπη και η Αφρική και η Νότια Αμερική, κι ένα άλλο σύκο ήταν ο Κωνσταντίνος κι ο Σωκράτης κι ο Αττίλας κι ένα μάτσο άλλοι εραστές με περίεργα ονόματα κι απρόσιτα επαγγέλματα, κι ένα άλλο σύκο ήταν η Ολυμπιακή κυρία πρωταθλήτρια του πληρώματος, και πέρα και πάνω απ’ αυτά τα σύκα ήταν πολύ περισσότερα σύκα που δεν μπορούσα καλά καλά να διακρίνω. Είδα τον εαυτό μου να κάθεται στη διχάλα αυτής της συκιάς, να πεθαίνει της πείνας, απλά γιατί δεν μπορούσα να αποφασίσω ποιο απ’ τα σύκα θα διάλεγα. Ήθελα κάθε ένα απ’ αυτά, μα το να επιλέξω ένα σήμαινε να χάσω όλα τα υπόλοιπα και, όπως κάθισα εκεί πέρα, ανίκανη ν’ αποφασίσω, τα σύκα άρχισαν να ζαρώνουν και να μαυρίζουν κι ένα ένα, έπεφταν μ’ ένα πλαφ στο έδαφος στα πόδια μου.”

Τουλάχιστον ο Τόμσον είναι πιο αισιόδοξος..



22 Απριλίου 1958

57 Perry Street
Νέα Υόρκη

Αγαπητέ Χιουμ,

Ζητάς συμβουλή: αχ, πόσο ανθρώπινο και πόσο επικίνδυνο πράγμα να κάνει κανείς! Γιατί το να δώσεις συμβουλή σ’ έναν άνθρωπο που ρωτά τι να κάνει με τη ζωή του, υπονοεί κάτι πολύ κοντά στην εγωμανία. Το να υποθέσεις ότι υποδεικνύεις σ’ έναν άνθρωπο το σωστό και απώτερο στόχο- να υποδεικνύεις μ’ ένα τρεμάμενο δάκτυλο τη ΣΩΣΤΗ κατεύθυνση είναι κάτι που μόνο ένας ανόητος θα επωμιζόταν.

Δεν είμαι ανόητος, μα σέβομαι την ειλικρίνειά σου στο να μου ζητάς τη συμβουλή μου. Εγώ ζητώ ωστόσο από εσένα, ενώ ακούς τι θα λέω, να θυμάσαι πως κάθε συμβουλή μπορεί να είναι απλά προϊόν του ανθρώπου που τη δίνει. Αυτό που είναι αλήθεια για τον ένα, μπορεί να είναι καταστροφή για τον άλλο. Δε βλέπω τη ζωή μέσα από τα μάτια σου, ούτε εσύ μέσα από τα δικά μου. Αν θα αποπειρόμουν να σου δώσω συγκεκριμένες συμβουλές, θα ‘ταν λίγο πολύ σαν ο τυφλός να οδηγεί τον τυφλό.

«Nα ζει κανείς ή να μη ζει; Ιδού η απορία. Τι είναι πλέον ευγενές; Να ζει, να υποφέρει της Τύχης τα τοξεύματα και σφενδονίσματά της ή εις βασάνων πέλαγος τα όπλα ν’ αντιτάξει…» (Σαίξπηρ, μετάφρ.: Βάλτερ Πούχνερ)

Και όντως, αυτή ΕΙΝΑΙ η απορία: το αν θα επιπλεύσεις στην παλίρροια ή αν θα κολυμπήσεις για ένα στόχο. Είναι μια επιλογή που πρέπει όλοι να κάνουμε συνειδητά ή ασυνείδητα κάποια φορά στη ζωή μας. Τόσο λίγοι άνθρωποι το καταλαβαίνουν αυτό! Σκέψου οποιαδήποτε απόφαση  πήρες ποτέ που να είχε αντίκτυπο στο μέλλον σου: μπορεί να σφάλλω, μα δεν βλέπω πώς θα μπορούσε να είναι τίποτε άλλο πέρα από μια επιλογή –όσο έμμεση κι αν είναι- μεταξύ των δύο πραγμάτων που έχω αναφέρει: του να επιπλεύσεις ή του να κολυμπήσεις.

Αλλά γιατί να μην επιπλεύσεις αν δεν έχεις στόχο; Τούτη είναι μια άλλη απορία. Είναι αναμφισβήτητα καλύτερο το να απολαμβάνεις να επιπλέεις παρά να κολυμπάς στην αβεβαιότητα. Άρα, πώς βρίσκει κανείς ένα στόχο; Όχι ένα κάστρο στ’ άστρα, μα ένα αληθινό κι απτό πράγμα. Πώς μπορεί κανείς να είναι σίγουρος πως δεν κυνηγά το “big rock candy mountain”, το δελεαστικό ζαχαρο- καραμελένιο στόχο που έχει λίγη γεύση και καμιά ουσία;

Η απάντηση- και, κατά μία έννοια, η τραγωδία της ζωής- είναι ότι προσπαθούμε να καταλάβουμε το στόχο και όχι τον άνθρωπο. Θέτουμε ένα στόχο που απαιτεί από μας συγκεκριμένα πράγματα: και κάνουμε αυτά τα πράγματα. Προσαρμοζόμαστε στις απαιτήσεις μιας ιδέας που ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να είναι έγκυρη. Όταν ήσουν νέος ας πούμε ότι ήθελες να γίνεις πυροσβέστης. Νιώθω αρκετά ασφαλής να πω ότι δεν θες πια να γίνεις πυροσβέστης. Γιατί; Γιατί η οπτική σου έχει αλλάξει. Δεν είναι ο πυροσβέστης που έχει αλλάξει, αλλά εσύ. Κάθε άνθρωπος είναι το άθροισμα των αντιδράσεών του στην εμπειρία. Όσο οι εμπειρίες σου διαφέρουν και πολλαπλασιάζονται, γίνεσαι ένας διαφορετικός άνθρωπος, και ως εκ τούτου η οπτική σου αλλάζει. Αυτό συνεχίζεται και συνεχίζεται. Κάθε αντίδραση είναι μια μαθησιακή διαδικασία` κάθε σημαντική εμπειρία σου αλλάζει την οπτική.

Οπότε θα φαινόταν ηλίθιο -δε θα ήταν;- το να προσαρμόσουμε τις ζωές μας στις απαιτήσεις ενός στόχου που βλέπουμε κάθε μέρα από διαφορετική γωνία; Πώς θα μπορούσαμε ποτέ να ελπίσουμε πως θα επιτύχουμε οτιδήποτε άλλο πέρα από καλπάζουσα νεύρωση;

Η απάντηση, τότε, δεν πρέπει να ασχολείσαι με τους στόχους καθόλου, τουλάχιστον όχι με απτούς στόχους, ούτως ή άλλως. Θα χρειάζονταν δέσμες χαρτιού για ν’ αναπτύξω ικανοποιητικά αυτό το θέμα. Ένας θεός μόνο ξέρει πόσα βιβλία έχουν γραφτεί για «το νόημα του ανθρώπου» και τέτοιου είδους πράγματα, κι ένας θεός μόνο ξέρει πόσοι άνθρωποι έχουν αναλογιστεί το θέμα. (Χρησιμοποιώ τον όρο «ένας θεός ξέρει» καθαρά ως έκφραση). Δεν υπάρχει πολύ νόημα στο να προσπαθώ να στο μεταφέρω με παροιμιώδη λόγια, γιατί είμαι ο πρώτος που θα παραδεχτώ την απόλυτη έλλειψη προσόντων στο να περιορίσω το νόημα της ζωής σε μια ή δυο παραγράφους.

Θα αποφύγω τη λέξη «υπαρξισμός», αλλά μπορείς να τον έχεις κατά νου σαν κάποιου είδους κλειδί. Μπορείς επίσης να δοκιμάσεις κάτι που λέγεται Το είναι και το μηδέν του Ζαν- Πωλ Σαρτ, κι ένα άλλο μικρό πράγμα που λέγεται Υπαρξισμός: Από τον Ντοστογιέφσκι στον Σαρτρ. Αυτές είναι απλώς προτάσεις. Αν είσαι αυθεντικά ικανοποιημένος με το τι είσαι και με το τι κάνεις, τότε κράτα μια απόσταση από τα βιβλία εκείνα. (Άσε τα στην ησυχία τους.) Μα πίσω στην απάντηση. Όπως είπα, το να θέσουμε την πίστη μας σε απτούς στόχους θα έμοιαζε να είναι, τουλάχιστον, ασύνετο. Έτσι δεν πασχίζουμε να γίνουμε πυροσβέστες, δεν πασχίζουμε να γίνουμε τραπεζίτες, μήτε αστυνομικοί, μήτε γιατροί. ΠΑΣΧΙΖΟΥΜΕ ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΟΙ ΕΑΥΤΟΙ ΜΑΣ.

Μα μη με παρεξηγείς. Δεν εννοώ πως δεν μπορούμε να ΕΙΜΑΣΤΕ πυροσβέστες, τραπεζικοί, ή γιατροί- μα ότι πρέπει να φτιάξουμε το στόχο, σύμφωνα με το άτομο, αντί να φτιάξουμε το άτομο σύμφωνα με το στόχο. Σε κάθε άνθρωπο, κληρονομικότητα και περιβάλλον έχουν συνδυαστεί προκειμένου να παράξουν ένα πλάσμα συγκεκριμένων δυνατοτήτων και επιθυμιών – συμπεριλαμβανομένης μιας βαθιά ριζωμένης του ανάγκης να λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε η ζωή του ΝΑ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ. Ο άνθρωπος πρέπει να ΕΙΝΑΙ κάτι` πρέπει να έχει σημασία.

Όπως το βλέπω λοιπόν, η φόρμουλα πάει κάπως έτσι: ο άνθρωπος πρέπει να επιλέξει ένα μονοπάτι που θα αφήσει τις ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ του να λειτουργήσουν στη μέγιστη αποτελεσματικότητά τους προς την ικανοποίηση των ΕΠΙΘΥΜΙΩΝ του. Κάνοντάς το αυτό, εκπληρώνει μια ανάγκη (δίνοντας ταυτότητα στον εαυτό του, λειτουργώντας σ’ ένα καθορισμένο μοτίβο προς έναν καθορισμένο στόχο), αποφεύγει τη ματαίωση της προοπτικής του (επιλέγοντας ένα μονοπάτι το οποίο δεν βάζει όριο στην αυτοανάπτυξή του) και αποφεύγει τον τρόμο του να βλέπει το στόχο του να μαραίνεται ή να χάνει τη γοητεία του καθώς πλησιάζει σε αυτόν (αντί να μεταβληθεί ο ίδιος προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες αυτού, το οποίο επιδιώκει, έχει μεταβάλλει το στόχο του, προκειμένου να συμφωνεί με τις δικές του δυνατότητες και επιθυμίες).

Εν συντομία, δεν έχει αφιερώσει τη ζωή του στο να φτάσει έναν προ-καθορισμένο στόχο, μα έχει μάλλον επιλέξει έναν τρόπο ζωής που ΞΕΡΕΙ ότι θα απολαύσει. Ο στόχος είναι απολύτως δευτερεύον: είναι η λειτουργία προς το στόχο που είναι σημαντική. Και φαίνεται σχεδόν γελοίο να πει κανείς πως κάποιος ΠΡΕΠΕΙ να λειτουργεί σ’ ένα μοτίβο δικής του επιλογής` γιατί, το ν’ αφήσεις έναν άλλο άνθρωπο να ορίσει τους δικούς σου στόχους είναι να εγκαταλείπεις μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της ζωής- την οριστική πράξη θέλησης που κάνει τον άνθρωπο, άτομο.

Ας υποθέσουμε ότι νομίζεις πως έχεις μια επιλογή ανάμεσα σε οκτώ μονοπάτια για να ακολουθήσεις (όλα προ-καθορισμένα, φυσικά). Και ας υποθέσουμε ότι δεν μπορείς να δεις κανέναν πραγματικό σκοπό σε οποιοδήποτε από αυτά τα οκτώ. ΤΟΤΕ- κι εδώ είναι η ουσία όλων όσων έχω πει- ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙΣ ΕΝΑ ΕΝΑΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ.

Φυσικά, δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Έχεις ζήσει μια σχετικά ρηχή ζωή, μια κάθετη παρά μια οριζόντια ύπαρξη. Άρα δεν είναι τόσο δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί φαίνεται να νιώθεις με τον τρόπο που το κάνεις. Μα ένας άνθρωπος που χρονοτριβεί στην ΕΠΙΛΟΓΗ του, αναπόφευκτα, αυτή θα γίνει γι’ αυτόν από τις περιστάσεις.

Έτσι, αν τώρα απαριθμείς τον εαυτό σου ανάμεσα στους απογοητευμένους, τότε δε θα έχεις άλλη επιλογή από το να δεχτείς τα πράγματα όπως είναι, ή να γυρέψεις σοβαρά κάτι άλλο. Αλλά πρόσεξε με την αναζήτηση στόχων: αναζήτησε έναν τρόπο ζωής. Αποφάσισε πώς θες να ζεις και μετά δες τι μπορείς να κάνεις προκειμένου να βγάζεις τα προς το ζην ΕΝΤΟΣ αυτού του τρόπου ζωής. Μα εσύ λες “Δεν ξέρω πού να κοιτάξω` δεν ξέρω τι να αναζητήσω.”

Και υπάρχει και η ουσία. Αξίζει να εγκαταλείψω αυτό που έχω για ν’αναζητήσω κάτι καλύτερο; Δεν ξέρω- αξίζει; Ποιος μπορεί να πάρει αυτήν την απόφαση εκτός από εσένα; Μα ακόμα και ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΝΤΑΣ ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΕΙΣ, κάνεις ένα πολύ μεγάλο βήμα προς το να κάνεις την επιλογή.

Aν δε σταματήσω, θα βρεθώ να γράφω βιβλίο. Ελπίζω να μην είναι τόσο μπερδεμένο όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά. Έχε στο νου σου, βέβαια, πως αυτός είναι Ο ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ ΤΡΟΠΟΣ να βλέπω τα πράγματα. Συμβαίνει εγώ να σκέφτομαι ότι είναι σχεδόν γενικά εφαρμόσιμος, αλλά εσύ μπορεί όχι. Κάθε ένας από εμάς πρέπει να δημιουργήσει το δικό του πιστεύω- αυτό τυχαίνει απλώς να είναι το δικό μου.

 Αν κάποιο κομμάτι από αυτό δε φαίνεται να βγάζει νόημα, με κάθε τρόπο εφίστησέ μου την προσοχή σ’ αυτό. Δεν προσπαθώ να σε στείλω έξω “στο δρόμο” εις αναζήτηση της Βαλχάλα, μα απλώς να επισημάνω πως δεν χρειάζεται να δεχτείς τις επιλογές που σου παραδίδονται από τη ζωή όπως την ξέρεις. Υπάρχει κάτι περισσότερο σ’ αυτήν από αυτό- κανείς δεν ΠΡΕΠΕΙ να κάνει κάτι που δεν θέλει για το υπόλοιπο της ζωής του. Από την άλλη πάλι, αν αυτό είναι που θα καταλήξεις να κάνεις, πείσε με κάθε τρόπο τον εαυτό σου πως ΕΠΡΕΠΕ να το κάνεις. Θα έχεις πολλή παρέα.

Αυτά για την ώρα. Μέχρι να ξανακούσω από εσένα, παραμένω

ο φίλος σου,

Χάντερ

εικονογράφηση: Curt Livingston

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ
Η Ναταλί Φύτρου γεννήθηκε το 1989 στην Αθήνα. Σπούδασε Οικονομικά.Από μικρή της άρεσε να ακούει και να διηγειται ιστορίες. To 2016 μετέφρασε ένα διήγημα του Ρομπέρτο Μπολάνιο και το έστειλε στον καθηγητή Ισπανικών της. Διατηρεί το μπλογκ universo2666.blogspot.com