Δεν το κρύβω: το όνομα του Άγγελου Σικελιανού φέρει μια έντονη μυθολογία μέσα μου. Η μοναχική αυλή του σπιτιού που πέρασε τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του είχε γίνει καταφύγιο των μετεφηβικών μου χρόνων. Του ‘χω διαβάσει τα βιβλία μου, του ‘χω μεταβιβάσει μυστικά και γενικά, επειδή μπορώ να γίνω πολύ περισσότερο μελοδραματικός, θα τραβήξω απότομα χειρόφρενο στις εξιστορήσεις μου, στρέφοντας τη συζήτηση εκεί που μας επιβάλλει η νομοτέλεια των ενστίκτων. Στο αγωνιώδες παρόν. Θέλω να πω: ονομάζεται Eleni Sikelianos, γεννήθηκε στην Καλιφόρνια, κατοικεί στο Κολοράντο όπου και διδάσκει στο εκεί πανεπιστημιο του Ντένβερ, είναι αναγνωρισμένη ποιήτρια των Ηνωμένων Πολιτειών και τυγχάνει δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού.
Όσον αφορά το συγκεκριμένο αφιέρωμα που θα διαβάσετε, τα πράγματα έχουν ως εξής: πρότεινα στην μεταφράστρια Τόνια Κοβαλένκο να αποτολμήσει κάποια λιγοστά μα αντιπροσωπευτικά μεταφράσματα από την ποίηση της αμερικανίδας. Δίστασε στην αρχή, όπως θα δίσταζε ο κάθε μεταφραστής που θα ερχόταν αντιμέτωπος με έναν τόσο ερμητικό και προωθημένο λόγο. Μα ευτυχώς, ο δισταγμός της δεν υπερίσχυσε της αναγκαιότητας. Γιατί η Eleni Sikelianos, πολυμεταφρασμένη ανά τον κόσμο και με έναν αξιοσημείωτο βηματισμό στο σύγχρονο καλλιτεχνικό τοπίο των Ηνωμένων Πολιτειών, οφείλει να ανιχνευθεί στα μέρη μας ως ένα ποιητικό υποκείμενο και όχι απλώς ως η δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού
που προσκαλείται στην Ελλάδα από κρατικούς φορείς για τα εγκαίνια ενός μουσείου του προπάππου της ή για παρόμοιες εκδηλώσεις.
Κατά τη διάρκεια των μεταφράσεων προέκυψε η ιδέα να συνομιλήσω με την Sikelianos (υποβοηθούμενος διερμηνευτικά από την αρτιότητα του αγγλικού λόγου της Τόνιας) έτσι ώστε να επιτευχθεί μία πιο ευρεία παρουσίαση της αμερικανίδας ποιήτριας στο ελληνικό κοινό. Και πράγματι, αν και σχετικά σύντομη, νομίζω πως η συζήτηση είναι άκρως ενδιαφέρουσα.
Ταυτόχρονα εντοπίστηκε και ένα πλούσιο ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό από την οικογένεια Σικελιανού, από την πλευρά της αερικής Εύας Πάλμερ, της πρώτης Δελφικής συντρόφου του Άγγελου, και προγιαγιά της Elenis, που σας το παρουσιάζουμε διότι τα ντοκουμέντα αυτά, με έντονη καλλιτεχνική αξία, διαπερνούν την ελληνική ιστορία σαν ένα αλαφροϊσκιωτο αεράκι, σαν εκείνο το αεράκι που φυσά στον κάμπο το καταμεσήμερο και «καθαρίζει το μαλλί του προβάτου».
Τέλος, ο Στέφανος Ληναίος καταθέτει στο Χαρίλαο Τρουβά μια προφορική μαρτυρία από την επίσκεψή του στο σπίτι του Σικελιανού στη Σαλαμίνα εν έτει 1950, που έχει τη σημασία της και κλείνει γλυκά τον κύκλο του αφιερώματος.
Σαμσών Ρακάς
«κι ο πόθος που με ζώνει
μου σφίγγει γύρα τα νεφρά
σαν πάγος και σα χιόνι»
Άγγελος Σικελιανός
«Όταν πέφτει χιόνι
οι νεκροί
μας σιμώνουν στα κόκαλά μας»
Eleni Sikelianos
