Το ΑΣΣΟΔΥΟ εκκινεί ένα ταξίδι στις βραχονησίδες του Σαρωνικού Κόλπου, δηλαδή στα ξερονήσια που στέκουν έρημα γύρω από την Αττική, τα οποία ούτε ένας άνθρωπος δεν τα είχε ποτέ του για τόπο καταγωγής. Συνήθως τα αντικρύζουμε με το καράβι της γραμμής για το Αιγαίο, τα προσπερνάει το βλέμμα μας αδιάφορα, κι όμως, αν επιμείνουμε λιγάκι όλο και μια μποτίλια με σημείωμα θα δούμε να αστράφτει σφηνωμένη στα βράχια τους. Ας προσπαθήσουμε να διαβάσουμε τι λέει.
Περανήσι
Το νοητό μας ταξίδι στις βραχονησίδες του Σαρωνικού συνεχίζεται, και τούτη τη φορά θα αγκυροβολήσουμε σε ένα ακόμη νησίδιο που γίνεται ορατό στους περισσότερους κατά την άφιξη ή αναχώρηση από το λιμάνι του Πειραιά. Το Περανήσι (αλλιώς: νησί στο Πέρανι, νησί του Πέρανι, νησί του Πέρα, Πέρα, ή Περανός) βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Σαλαμίνας και σε μικρή απόσταση από την ακτή του Πέρανι με την οποία βρίσκεται σε συσχετισμό. Έχει ως κύριο γεωμορφολογικό χαρακτηριστικό μια ήπια επικλινή και σχεδόν επίπεδη επιφάνεια στην ανατολική – βορειοανατολική του πλευρά. Ο βυζαντινολόγος Δημήτριος Ι. Πάλλας γράφει πως το νησάκι αυτό δέχτηκε εποικισμό γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα. Τα λείψανα των κτισμάτων είναι κατασκευασμένα με επιμέλεια και με κανονικότητα σχεδίου, στοιχεία που δείχνουν πως οι κάτοικοι αυτοί ήταν συνηθισμένοι σ` έναν αστικό τρόπο ζωής, που όμως αντιμετώπισαν στενότητα χώρου στο μικρό αυτό νησί. Ο Πάλλας πιθανολογεί ότι κατοικήθηκε από Κορίνθιους που εγκατέλειψαν την πόλη τους μετά τη σεισμική δραστηριότητα των ετών 597 – 601. Τα νομίσματα που εντοπίστηκαν σε επιφανειακή έρευνα μαρτυρούν παρουσία ζωής τουλάχιστον μισού αιώνα (μέσα 7ου αι. – αρχές 8ου αι.) και δείχνουν πως οι κάτοικοι αυτοί είχαν ικανοποιητικές προσόδους και ίσως ασχολούνταν με το ναυτικό εμπόριο ή και τις θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων. Η επικοινωνία με τις ακτές της Σαλαμίνας και της Αττικής γινόταν με μικρά πλοιάρια, όπως αυτό φαίνεται από τη μικρή, τεχνητή και λαξευμένη στα βράχια διαμόρφωση ελλιμενισμού στην ακτή της νησίδας και η οποία χωρούσε ένα πλοιάριο. Τόσο το Περανήσι όσο και το Πέρανι σχετίζονται με την παλαιά αθηναϊκή οικογένεια Πέρου, μέλη της οποίας ήταν οι μεγαλογαιοκτήμονες των τοποθεσιών αυτών.
Στο νησί υπήρχαν κουνέλια μέχρι και τη δεκαετία του 1980. Σήμερα μόνο αγριοπερίστερα συναντά κανείς επάνω του τα οποία φωλιάζουν σε μια κάθετη σπηλαιορωγμή στην ανατολική πλευρά. Εντύπωση προκαλεί ο μεγάλος αριθμός οστών από πτηνά που καλύπτουν σαν οστέινο χαλί μεγάλο μέρος της έκτασής του.
Σε θαλάσσια έκταση, στα βόρεια του νησιού, υπήρχαν μέχρι πρότινος εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας, οι οποίες μεταφέρθηκαν σε άλλο σημείο της νότιας Σαλαμίνας. Ατυχώς, στο κέντρο σχεδόν της νησίδας έχουν οικοδομηθεί παράνομα κτίσματα -εκκλησία και βοηθητικό δωμάτιο- τα οποία χρειάζεται να κατεδαφιστούν, ώστε να επανακτήσει το Περανήσι την αρχική του αρχαιολογική φυσιογνωμία.
Όπως θα διαπιστώσετε και στις φωτογραφίες από το προσωπικό μου αρχείο που ακολουθούν η νησίδα αυτή είναι μονίμως περιτριγυρισμένη από γκαζάδικα και εμπορικά πλοία που στέκονται αρόδο και σε αναμονή για το σήμα της αναχώρησής τους, επιβεβαιώνοντας μέσα στην ιστορία τον διαμετακομιστικό χαρακτήρα της συγκεκριμένης γεωγραφίας.
