Ο Dennis Tang γράφει στο lithub.com περί ποίησης και τεχνητής νοημοσύνης. Ποιος θα κερδίσει; Ο άνθρωπος ή οι μηχανές; Αποδίδουμε ακολούθως ένα μέρος του κειμένου του.
Εάν ποτέ οι μηχανές νικήσουν τον άνθρωπο, ο κόσμος που θα προκύψει δεν θα μοιάζει με ό,τι ονειρευτήκαμε. Δεν θα έχει ανθρωποειδή ρομπότ ή ιστούς κυττάρων που περιτυλίγουν έναν μεταλλικό ενδοσκελετό. Μπορεί να μας κερδίζουν στο σκάκι και σε βιντεοπαιχνίδια. Γενικά, σε πράγματα που χρειάζονται καλούς υπολογισμούς και που φαίνονται να ταιριάζουν σε μηχανές. Θα μιλούσαμε για όντα κομπιουτερίστικα με αυστηρή λογική σκέψη και χωρίς συναισθήματα. Με άλλα λόγια, δεν θα είχαν ανθρώπινες ιδιότητες.
Κι όμως, τα ρομπότ θα είναι πολύ λιγότερο «ρομποτικά». Θα έχουν φωνή ανθρώπινη και όχι μηχανική, ενώ ακόμη και η εξωτερική τους εμφάνιση δεν θα μας ξενίζει. Θα έχουν τις δικές τους ψυχώσεις και σουρεαλιστικά όνειρα. Και μια μέρα θα φτάσουν να γράψουν και ποίηση.
.
Επειδή δεν μπορούσα να σταματήσω για τον Θάνατο
Emily Dickinson
Επειδή δεν μπορούσα να σταματήσω για τον Θάνατο –
Σταμάτησε Αυτός γενναιόδωρα για μένα –
Το Αγώγι άλλους δεν κρατούσε από Εμάς –
Και την Αθανασία
Αυτό ήταν όλο, μια στιγμή επίσημη με μυαλό θαρραλέο
Μας φώτιζε ο ήλιος, είχαμε μείνει ξοπίσω,
ο κόσμος σκοτείνιασε –
Το μόνο μας φως το φεγγάρι –
Κι ήμασταν ακόμη εκεί.
.
Το παραπάνω αποτελεί μια προσπάθεια AI (Τεχνητής Νοημοσύνης / Artificial Intelligence) να γράψει στίχους στο ύφος της Emily Dickinson. Παράχθηκε από την προγραμματική γλώσσα τεχνητής νοημοσύνης GPT-2, που αναπτύχθηκε στο Σαν Φραντσίσκο από την ερευνητική ομάδα OpenAI. Τα σκούρα τονισμένα γράμματα αποτελούν τους πρώτους αυθεντικούς στίχους της Dickinson, ενώ οι υπόλοιπες σειρές είναι γραμμένες αυτόματα από το πρόγραμμα [εδώ σε μετάφραση του 1-2 από τα αγγλικά στα ελληνικά]. Αν θέλετε να το δοκιμάσετε κι εσείς με άλλους στίχους ή και τυχαίες φράσεις, πατήστε εδώ. Η ομάδα OpenAI δημοσίευσε μόνο πρόσφατα τον πλήρη κώδικα για το GPT-2, από φόβο ότι θα μπορούσε να ενισχύσει την παραγωγή spam μηνυμάτων και fake news, ενώ αν η ψεύτικη ποίηση τεκμηριώνει κάτι τέτοιο, οι αντιπαραθέσεις για τη δύναμη γλωσσικών μοντέλων AI βρίσκεται μόλις στα γεννοφάσκια της.
Μια ομάδα στη Silicon Valley χρησιμοποίησε τη γλώσσα GPT-2 ψυχαγωγικά με αποτέλεσμα την έκδοση ενός βιβλίου με τον τίτλο Transformer Poetry (Δεκέμβριος, 2019). Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό και κάποτε διασκεδαστικό όταν οι αυτόματοι στίχοι νοηματικά γίνονται ακαταλαβίστικοι. Κανείς δεν μπορεί να το μπερδέψει για ανθρώπινη ποίηση. Αλλά είναι εντυπωσιακά ζωντανό: προσφέρει ένα αλλόκοτο βλέμμα στο πόσο καλοί μπορεί να γίνουν οι μηχανικοί γραφιάδες, αλλά και στις συνέπειες ενός τέτοιου γεγονότος.
Αν τα προγράμματα υπολογιστών ολοένα και περισσότερο μάς μοιάζουν, αυτό συμβαίνει καθώς σχεδιάζονται στο πρότυπο της σκέψης μας. Το πεδίο της μηχανικής μάθησης (με εφαρμογές γνωστές όπως ο φωνητικός βοηθός σε κινητά τηλέφωνα ή η αναγνώριση προσώπου) αναπτύσσεται βάσει της ιδέας του δικτύου εγκεφαλικών νευρώνων.
Το δίκτυο GPT-2 βασίστηκε σε πηγές από οκτώ εκατομμύρια ιστοσελίδες. Με τη μέθοδο της δοκιμής και της πλάνης προσπαθεί να μαντέψει το υπόλοιπο μέρος ενός κειμένου, αν του δώσουμε τις πρώτες λέξεις ή προτάσεις. Έτσι, ανέπτυξε μια γενική μέθοδο συμπλήρωσης κειμένων, ανεξάρτητα από το είδος του κειμένου.
.
Ο δρόμος που δεν πήρα
Robert Frost
Μέσα σε ένα κίτρινο δάσος δυο δρόμοι χωρίζανε,
Και λυπόμουν δεν γινόταν να τους πάρω και τους δυο,
Σαν ταξιδιώτης που ήμουνα, στάθηκα για πολύ
Και κοίταξα τον έναν μέχρι όσο πιο μακριά μπορούσα
Εκεί όπου χανόταν στη βλάστηση τη χαμηλή
Ο άλλος ήταν μακρύτερος και δεν πήγα ποτέ
Προς τον άλλον, καθώς είχα βρει
Ότι ήμουν μόνος και δυστυχής.
Και εδώ κάθομαι, λυπημένος και ερημικός,
Ατενίζοντας να δω αυτό που έγινε.
.
Η δυνατότητα μίμησης του GPT-2 είναι εκπληκτική σε επίπεδο γραμματικής και σύνταξης. Αλλά μια πιο προσεκτική εξέταση αρχίζει να δείχνει ρωγμές.
.
Εγώ θα σηκωθώ!
Maya Angelou
Μπορείς να με γράψεις στα κατάστιχα της ιστορίας
Με τα πικρά και επινοημένα ψέματά σου,
Μπορείς να με ποδοπατήσεις μέσα στη λάσπη
Αλλά και πάλι, σαν σκόνη, εγώ θα σηκωθώ!
Θα μιλήσω, επειδή η φωνή μου οφείλει να ακουστεί.
Θα τραγουδήσω, επειδή η φωνή μου οφείλει να ακουστεί, και το τραγούδι να μου τραγουδηθεί.
Θα χορέψω, επειδή ο χορός μου οφείλει τέλος να μην έχει
Και τα λόγια μου θα ειπωθούν, επειδή τα λόγια μου οφείλουν τέλος να μην έχουν.
Το GPT-2 έχει την τάση να παίρνει ένα μέρος της σύνταξης και να αναπτύσσεται πάνω του, όπως κάνει εδώ, παίρνοντας το «εγώ θα σηκωθώ» από τον τελευταίο στίχο της Αγγέλου και προχωρώντας σε μεταλλαγές επ’ αόριστον. «Το μοτίβο της επανάληψης είναι εύκολο να μοντελοποιηθεί για το πρόγραμμα», λέει ο David Luan από την ομάδα της OpenAi, «η ανθρώπινη γραφή έχει αρκετή επανάληψη από μόνη της, κι έτσι το πρόγραμμα μαθαίνει ότι η επανάληψη πραγμάτων αυξάνει την πιθανότητα να πετύχει το να μοιάζει πιο ανθρώπινο».
Άλλοι υπολογισμοί συμπεριλαμβάνουν μια γκάμα των επόμενων πιθανών λέξεων ώστε το νόημα να μην κινδυνέψει να φύγει εκτός θέματος. Κάποιες φορές το πρόγραμμα μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες και να εμφανίσει στίχους σε πρώτο ενικό πρόσωπο, εκεί που στους πρώτους αυθεντικούς στίχους που δίνονται ως βάση δεν υπάρχει. Και σε κάθε περίπτωση, παράγονται ακόμη και φράσεις που δεν απαντούν σε online αναζητήσεις, έτσι όποιες ποιητικές καταβολές και ευαισθησίες κι αν έχει το GPT-2, σίγουρα δεν μπορεί να κατηγορηθεί για 100% έλλειψη πρωτοτυπίας.
Ο τρόπος που το πρόγραμμα μαθαίνει και χρησιμοποιεί τη γλώσσα μπορεί να θυμίζει ένα παιδί που συχνά χρησιμοποιεί λέξεις που ακούει και τις εισάγει σε διάφορες προτάσεις χωρίς να καταλαβαίνει τι ακριβώς λέει. Το μυαλό ενός συγγραφέα επίσης δουλεύει με τρόπο που δοκιμάζει συνάψεις, απορροφά και δοκιμάζει ιδιώματα και διαφορετική σύνταξη, ψήγματα που προσφέρουν αισθητική τέρψη. Μόνο που στην περίπτωση ενός ανθρώπου, όλα αυτά τα σχήματα τελικά συνδέονται με κάποιο νόημα. Αυτός είναι ο κρίκος που λείπει ανάμεσα στις μηχανές και την ανθρώπινη λογοτεχνία. Έτσι, συμπερασματικά θα λέγαμε πως η ποιητική ψυχή του ανθρώπου παραμένει ασφαλής.
