Μια πορνογραφία χωρίς πορνό

«Είναι μια ταινία για την αναζήτηση του έρωτα, για τη μοναξιά», λέει εκείνος. «Όχι, είναι για το ρομαντισμό και την κυνικότητα του έρωτα», του λέω.

Έτσι γίνεται η κουβέντα μας. Με κοφτές ατάκες και δυνατές πάσες. Σα δυο σκυλιά που παίζουν.

Ο «Πρώτος έρωτας» – «Premier Amour» γαλλιστί – είναι η νέα μικρού μήκους ταινία του Χάρη Ραφτογιάννη, που από το Φεστιβάλ Δράμας (με Εύφημο Μνεία Ανδρικής Ερμηνείας στον Κωστή Κορωναίο) έρχεται στις Νύχτες Πρεμιέρας – και έπεται συνέχεια.

Δυο μοναχικοί άνθρωποι φλερτάρουν όσο τα σκυλιά τους ερωτοτροπούν. Τι θες να πεις μ` αυτή την ιστορία;
Η ιδέα έχει να κάνει με την ταύτιση, ειδικά του ανθρώπου με το σκυλί. Όταν ερωτοτροπούν τα σκυλιά, όταν ενώνονται τα σώματά τους, είναι μια ιερή εικόνα. Κολλάνε για κάποια λεπτά και μένουν απορημένα, αμήχανα. Ο πυρήνας της ιδέας ήταν στην ουσία αυτή η εικόνα, η ένωση. Και μετά, ήταν οι βόλτες που έκανα κατά καιρούς με φίλους και φίλες με τα κατοικίδιά τους. Κάθε φορά αισθανόμουν αμήχανα όταν ερωτοτροπούσαν τα σκυλιά μπροστά μου, ενώ εκείνοι, όπως ίσως και γενικά οι άνθρωποι, δεν είχαν τέτοιο θέμα. Εγώ όμως ένιωθα κάπως περίεργα.

Αυτό που είδα εγώ πάντως είναι ότι ο έρωτας μεταξύ των ζώων μπορεί να βοηθήσει στο να αναπτυχθεί ο ερωτισμός μεταξύ των ανθρώπων.
Ο σκύλος είναι το κατοικίδιο με τη μεγαλύτερη οικειότητα με τον άνθρωπο, ταυτίζονται κάπως.

Θα μπορούσες να κάνεις την ταινία με άλλα ζώα; Με γάτες, για παράδειγμα.
Ξέρεις, δε θα συνέβαινε αυτή η μαγική εικόνα, να γίνονται τα δύο σώματα ένα. Μόνο τα σκυλιά είναι τόσο δοσμένα. Κι απ` την άλλη, έχουν μια κυνικότητα.

Κύνες γαρ.
Ο τρόπος που ερωτοτροπούν είναι πολύ κυνικός. Είναι όμως και πολύ ρομαντικό όταν κολλάνε.

Νιώθεις λίγο ηδονοβλεψίας τέτοιες στιγμές;
Όχι, επειδή ξέρω την ταύτιση που έχουν με τους σκύλους οι άνθρωποι. Υπάρχει μια δέσμευση.

Πώς πιστεύεις ότι νιώθουν οι άνθρωποι όταν βλέπουν τα σκυλιά τους να ερωτοτροπούν; Καμαρώνουν; Ντρέπονται;
Εξαρτάται από τον καθένα. Πάντως, προβοκατόρικα, θα έλεγα ότι η ταινία είναι μια πορνογραφική ταινία χωρίς πορνό.

Ήταν δύσκολο το γύρισμα πορνογραφώντας τα ζώα;
Όχι, πολύ λίγες σκηνές γυρίστηκαν με τη φυσική παρουσία τους. Οι πιο πολλές εικόνες είναι από αρχεία φίλων και εκπαιδευτών σκύλων.

Στην ταινία σου πρωταγωνιστούν μια κυρία μεγάλης ηλικίας κι ένας μεσήλικας. Και σε άλλες ταινίες σου, το «Mr Jones», το «True blue», πάλι βλέπω να κινηματογραφείς ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Είναι εσκεμμένο; Θες να χτυπήσεις το «φασισμό της νιότης», όπως γράφει ο ποιητής Αγγελάκης;
Έχω κάνει κι άλλες ταινίες, με ανθρώπους άλλης ηλικίας. Αλλά κοινό χαρακτηριστικό όλων είναι ότι έχουν μια νεανικότητα οι χαρακτήρες.

Μια φρεσκάδα.
Που μένει αναλλοίωτη. Sweet sixteen, όπως είναι και η μπάντα, αιώνια έφηβη.
https://sweet16.bandcamp.com/

Αυτό ήθελα να σε ρωτήσω: ενώ κινηματογραφικά σε ελκύει η τρίτη ηλικία, μουσικά φαίνεται να σε ελκύει η εφηβεία. Το όνομα της μπάντας σου είναι από την ταινία του Κεν Λόουτς;
Όχι, την παραμονή του 2016 αυτή ήταν η ευχή μας. Αντί να λέμε «χρόνια πολλά», με τους φίλους που μετά κάναμε τη μπάντα, λέγαμε «Sweet sixteen». Κι ο Χρήστος, χαριτολογώντας σ` ένα πάρτυ, μού είπε: «λοιπόν, θα κάνουμε μπάντα και θα την πούμε Sweet sixteen». Κι είπα, «super»! Επομένως πρώτα βγήκε τ` όνομα και μετά έγινε η μπάντα. Αλλά όλο αυτό είναι ανεπίσημο, ποτέ δεν το πήραμε σοβαρά. Όλες οι ηχογραφήσεις είναι one off – έχει μια αλλεργία ο Χρήστος να κάνει πρόβες. Ηχογραφούμε με κινητά. Όσοι είμαστε στη μπάντα, βασική προϋπόθεση είναι να μην ξέρουμε μουσική, να `μαστε κάπως αυτοδίδακτοι. Να μην έχουμε τριβή σοβαρή, για να μπορούμε να συνεννοούμαστε.

Η μουσική της ταινίας είναι των Sweet sixteen;
Ναι, προϋπήρχε κι έδεσε.

«Το μόνο δίκιο είναι το δίκιο του οργασμού μας» λέει ένα τραγούδι που ακούγεται. Δικός σου ο στίχος;
Ναι, αλλά αφού το `γραψα συνειδητοποίησα ότι το `χαν διατυπώσει διάφοροι, αν και όχι με τις ίδιες λέξεις.

«Άλλο πράγμα η επαφή!»: Μια από τις πιο δυνατές φράσεις του σεναρίου, σε μια εποχή που η επαφή έγινε επικίνδυνη.
Ε, άλλο πράγμα δεν είναι; Εγώ είμαι μικροβιοφοβικός κατά μία έννοια. Προσπαθώ να κρατάω αποστάσεις, αλλά δύο μήνες που το εφάρμοσα, ούτε χειραψίες ούτε τίποτα, μαράζωσα, απηύδησα.

Αντέχεται η ζωή έτσι;
Όχι. Οπότε θα πεθάνουμε από το μεγαλύτερο υποκείμενο νόσημα, που είναι άλλο από κείνα που νομίζαμε: από την έλλειψη επαφής.

Παρ` ότι η ταινία σου είναι πολύ σφιχτή, γεμάτη, νομίζω ότι τελειώνει νωρίς. Θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε μεγάλου μήκους ή θα υπήρχε ο κίνδυνος της φλυαρίας;
Συμπτωματικά κάποιοι φίλοι μου είχαν την ίδια άποψη με σένα και είπαν ότι ωραίο θα ήταν να γίνει μια σειρά σα βινιέτες, με διάφορα ζευγάρια που συναντιούνται τυχαία. Αλλά προέχουν άλλα σχέδια.

Η μικρού μήκους γίνεται μόνο λόγω έλλειψης χρημάτων ή είναι διαφορετικό, αυτόνομο  είδος κινηματογράφου;
Κάποια πράγματα βγαίνουν μικρού. Κάποια όχι. Δεν είναι τόσο εκεί η ουσία. Δεν θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον. Είναι σα να δίνουμε περισσότερη σημασία στο μέγεθος του περιτυλίγματος της κάθε ταινίας παρά στην ίδια την ψυχή της. Αντίστοιχα δεν θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο αν είναι ντοκιμαντέρ, μυθοπλασία, αν η ταινία έχει τεχνική αρτιότητα κ.λπ. κ.λπ. Εκ των πραγμάτων και η παραγωγή ταινιών έχει να κάνει και με τα οικονομικά αλλά και με το αν έχεις αρκετό ωφέλιμο υλικό στην διάθεσή σου, ή τον χρόνο που θες και μπορείς να αφιερώσεις σε κάτι. Τα περισσότερα πράγματα που κάνω είναι χωρίς χρήματα: τα κάνω σχεδόν όλα μόνος μου – κάμερα, ήχο, μοντάζ – με μικρές ή μεγάλες βοήθειες από φίλους. Προσπαθώ να είμαι όσο γίνεται μακριά από τις χρονοβόρες χρηματοδοτήσεις και τις περισσότερες φορές η μικρή φόρμα είναι πιο ταιριαστή. Η σκληρή αλήθεια είναι ότι δεν έχει και πολύ νόημα να είναι κάποιος πολύ παραγωγικός σ` αυτή τη χώρα. Η αγορά είναι περιορισμένη, οι επιλογές των καναλιών και άλλων φορέων είναι συντηρητικές και δεν σηκώνουν πολλά. Είναι σχεδόν πάντα απαγορευτικό να χρηματοδοτηθούν και να υλοποιηθούν άμεσα κάποιες ιδέες που εκ των πραγμάτων χρειάζονται κάποια κεφάλαια. Και αυτό ισχύει ειδικά για τα ντοκιμαντέρ, τα οποία έχουν αρκετές φορές επιτακτικές συνθήκες γυρίσματος. Οπότε αναγκαστικά θα εξαντλείς κάθε φορά, κάθε δημιουργικό περιθώριο. Κλεφτοπόλεμος δηλαδή, ανεξαρτήτου φόρμας και είδους.

Θα `λεγες ότι κάνεις ανεξάρτητο σινεμά;
Αν σου πω ναι, τι καταλαβαίνεις; Ανεξάρτητο από τι;

Από χρηματοδότες.
Νομίζω είναι κάτι τελείως λανθασμένο. Δε δίνει τον τόνο του περιεχομένου αλλά τον τρόπο που παράχτηκε, τον οικονομικό τρόπο. Αλλά δεν πρέπει να μείνουμε εκεί. Είναι μια κουβέντα που κάνουνε οι οικονομικοί αναλυτές. Εμείς αυτό που θα πρέπει να πούμε στο θεατή είναι όχι ότι είναι μια ανεξάρτητη αλλά μια ανθρωποκεντρική ταινία.

Εγώ δεν τη θεωρώ ανθρωποκεντρική.
Είναι. Μια ψυχεδέλεια, αλλά ανθρωποκεντρική.

Δεν υποβιβάζεις το ρόλο των σκυλιών λέγοντάς την έτσι;
Θα μπορούσε, αλλά έχει να κάνει με το πεδίο ταύτισης. Σκύλος και άνθρωπος τείνουν να είναι ένα στην ταινία.  Γι` αυτό υπάρχει κι αυτή η σύγχυση στο τέλος.  Μένουμε στη σύγχυση των χαρακτήρων,  στη σύγχυση μεταξύ των ανθρώπων και των σκυλιών. Στη σύγχυσή μας.