Αμυγδαλιά: Γίγνεσθαι-Παιδί σε έναν Ενήλικα Δομημένο Κόσμο

Ο Ρήγας Ιωάννης γράφει για την μεγάλου μήκους ταινία της Χριστίνας Φοίβη «Αμυγδαλιά» (με αφορμή την προβολή της στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, την Δευτέρα 29 Νοεμβρίου, 20.30 στον Κινηματογράφο Ορφέα)

 

H Αμυγδαλιαείναι λέξη που σημαίνει κάτι σε μια γλώσσα, και μια λέξη που χρησιμοποιήθηκε κάποτε στην εξέταση γλώσσας μιας μετανάστριας, που αγαπούσε αυτό το δέντρο, αλλά δεν ήξερε τι σήμαινε αυτή η λέξη στο κείμενο που της δόθηκε. Ένα σημείο, το δέντρο αμυγδαλιά, είναι πολύ περισσότερο από τα επίσημα κριτήρια αξιολόγησης των ενηλίκων. Ένα σημείο παραμένει ένα σημάδι που μέσω αυτού κάποια και κάποιος μπορεί να δει ολόκληρο τον κόσμο που την περιβάλλει, σαν ένα πρίσμα. Ένα σημάδι που προσελκύει άλλα σημάδια και οδηγεί σε μονοπάτια μιας μοναδικής χαρτογράφησης του κόσμου, της πόλης που ζει, της κοινωνίας που συναντάει.

Η αμυγδαλιά είναι μια οπτική θέασης όσων συμβαίνουν, όσων έχουν ήδη συμβεί, γίνεται ένας μαγνήτης μέλλοντος. Η αμυγδαλιά παραμένει κάτι που κρατάει κάτι ξένο μέσα του, ως διαγώνιο πέρασμα ανάμεσα σε σημασίες. Η ταινία Αμυγδαλιά είναι ακριβώς αυτή η αντιστροφή μιας λέξης σε κινούμενο σημείο, μιας κίνησης που αφήνει κατά μέρος τον ορισμό της σημασίας και μετατρέπεται το ίδιο σε σηματοδότη συνδέοντας στοιχεία ενός μονοπατιού στη ζωή. Δημιουργείται ένα εικονικό πέρασμα από την οπτική γωνία ενός μοναδικού γίγνεσθαι-παιδί από τη θέση ενήλικα που οι σημασίες των ενήλικων τους φαίνονται λίγες και υπερβολικά καθορισμένες. Ένα γίγνεσθαι-παιδί δεν επιστρέφει σε μια ανήλικη θέση όπως την θέλουν οι ενήλικες ή όπως νομίζουν ότι μπορούν οι ενήλικες να επιβάλουν στα παιδιά. Η οπτική γωνία των παιδιών είναι για τους ενήλικες πάντα υπερβολική, ως πλεονασμός της ενήλικης πραγματικότητας ή, αντιθέτως, ως πολύ περιορισμένη γνώση πληροφοριών του κόσμου.

Από την ταινία «Αμυγδαλιά»

Ένα μοναδικό γίγνεσθαι-παιδί είναι μια μαλακότητα που βλέπει τον σκληρό κόσμο που φτιάχνουν οι ενήλικες, μια διαγώνια οπτική που διασχίζει τα αμετακίνητα και τις βεβαιότητες των ενηλίκων. Αυτή η διαγώνιος απλόχερα επαναφέρει τον κόσμο στην πολυπλοκότητά του, στην πολλαπλότητά του, παίρνει στα χέρια του πάλι τον κόσμο ως μαλακό, ως εν δυνάμει. Δεν είναι μια ξέγνοιαστη οπτική στα προβλήματα που δρουν στον κόσμο, τουναντίον θέτουν ξανά στον κόσμο προβλήματα που η ενήλικη σκέψη βιαστικά θα χαρακτήριζε «απλοϊκά» γιατί βρίσκεται σε θέση άμυνας. Μια παιδαγωγική λοιπόν που φέρει η ταινία Αμυγδαλιά είναι το να αφήνει ξανά τον κόσμο να παραμένει κάπως άγνωστος:  «Τι είναι ένα μέρος. Το έδαφος; Το πάτωμα σε αυτό;».

Αυτή η οπτική δεν αγνοεί τον κόσμο της ενήλικης εικόνας για τον κόσμο, αλλά τη διαπερνά δημιουργικά, επιστρέφει στον κόσμο τα περιθώρια ξενότητάς του και με κατάφαση απέναντι σε αυτήν την ξενότητα. Αμφισβητεί τις ενήλικες εικόνες για τον κόσμο κατά τη διάρκεια της μεταπλαστικότητας που λαμβάνει χώρα. Είναι μια κίνηση που η διάρκεια της είναι η διάρκεια της ταινίας αλλά ξέρεις ότι κυρίως συνεχίζεται εκτός της, στο παρελθόν και στο μέλλον. Το ξένο δεν είναι ένα, δεν υπάρχει μια ξένη σε ξένη χώρα, δεν υπάρχει μια θέση για όλες τις ξένες θέσεις. Το ξένο βρίσκεται σε κάθε τι γνωστό, είτε μέρος, είτε τοπίο, είτε αστικό ή δασικό περιβάλλον, είτε ανθρώπινο ή μη-ανθρώπινο.

Η Αμυγδαλιά αγκαλιάζει και συμπεριλαμβάνει όχι μόνο ξένες του ανθρώπου, αλλά και υπέροχες λήψεις περιβάλλοντος  – αυτά τα σύνολα που είναι συναρμογές ανθρώπου-φύσης πχ τα τείχη κέντρων κράτησης-φυλάκισης μεταναστριών και προσφύγων, με τα άνθη και τις λειχήνες πάνω και γύρω από τα τσιμέντα, την εργασία των εργατών που βάζουν συρματοπλέγματα περιμετρικά των τειχών, τα ζώα, τα δέντρα, θάλασσες, τις πέτρες και τα επενδυμένα με εθνική σημασία παπούτσια και φορεσιές. Ξαφνικά στην οθόνη δίνεται ένας αργός χρόνος σε ένα αργό, για τον άνθρωπο, ζώο, έναν γυμνοσάλιαγκα, ένα ον που η σημασία της λέξης το καθορίζει και το κατατάσσει σαν να το γνωρίζει: αργό, μαλακό, εκτεθειμένο. Το κινηματογραφικό καρέ όμως μοιράζει ξανά τα γνωρίσματα αυτά και τα καθιστά άγνωστα: ένας μαλακός χρόνος, μια σωματική εγρήγορση, μια μακρόστενη σωματική μορφή ως γραμμή ορίου.

Από την ταινία «Αμυγδαλιά»

Όλα αυτά είναι συστάδες ξενότητας για τους ενήλικες που αξιολογούν τα παιδιά και τους ξένους συνομήλικους τους, τα δάση και τα ανόργανα πράγματα, τις σχεσιακές διαδικασίες, και που είναι μεταξύ τους φορείς δυσσυμμετρικής δύναμης και αίσθησης, διαφορετικών θέσεων στον κόσμο και σε πλαίσια απέναντι στο κυρίαρχο μέτρημα του Ομοίου, απέναντι επίσης στην κυρίαρχη οπτική του κόσμου από την πλευρά της ομοιότητας – ενήλικης, εθνικής, φυλετικής, έμφυλης. Η αποδόμηση μιας ενότητας που φέρει μια φωνή και μια θέση στον κόσμο επιτρέπει ακριβώς το άκουσμα των υπόλοιπων φωνών που συνυπάρχουν τόσο μέσα σε έναν εαυτό όσο και εντός μιας κοινωνίας, διατηρώντας μια ένταση ανάμεσα στη μονοφωνία της ύπαρξης και στην πολυφωνία των θέσεων δίχως διδακτισμούς. Η συνήθεια των ενηλίκων είναι να θεωρούν τον κόσμο δοσμένο και δεδομένο, να πιστεύουν ότι σε έναν εαυτό αντιστοιχεί μια μόνο φωνή, και μαθαίνουν στα παιδιά να απωθούν άλλες φωνές και να υιοθετούν μονάχα μια σημασία και ένα νόημα για κάθε τι, να μάχονται την ψυχική και κοινωνική πολυφωνία και πολυπλοκότητα. Η ταινία Αμυγδαλιά κάνει ακριβώς το αντίθετο, αναιρεί την κυρίαρχη φωνή επιτρέποντας πολλές αφηγήσεις, αναιρεί την μια όμοια οπτική ενήλικης θέασης εκπτυχώνοντας διαδρομές και μονοπάτια, αρνούμενη την ενήλικη έγκληση και καλώντας σε χαρτογραφίες μιας πληθωρικής πραγματικότητας.

Το να είσαι ξένη και να συνεχίζεις να γίνεσαι ξένη, η ετερότητα στην ετερότητα, εσωτερική και εξωτερική, είναι η μόνη κατεύθυνση που αντιστέκεται δημιουργικά απέναντι στην επιβολή της ομοιότητας, της ενήλικης εθνικής και φυλετικής και έμφυλης κοινωνίας του εαυτού που σε καλεί να γίνεις. Μια αντίσταση απέναντι στο όμοιο βλέμμα και τα βίαια έργα των ενηλίκων πάνω στα παιδιά, τα ζώα, το περιβάλλον. Η ταινία Αμυγδαλιά προσφέρει απλόχερα ένα παράδειγμα διαφορετικής θέασης που απελευθερώνει τα δεδομένα σύνολα που διατηρούμε για τον κόσμο, μια θέαση κριτική και δημιουργική.

 

Ρήγας Ιωάννης,
ανεξάρτητος ερευνητής, Gender and Media M.A.

 

 

ΙΝΦΟ

Η «Αμυγδαλιά» θα είναι διαθέσιμη δωρεάν online μεταξύ 4-12 Δεκεμβρίου στο www.olympiafestival.gr.  Συμπεριλαμβάνεται στο αφιέρωμα «Το γυναικείο βλέμμα στο σύγχρονο δημιουργικό ντοκιμαντέρ: Υποκειμενικότητα και αυτοσχεδιασμός» μαζί με μία σειρά ταινιών από σύγχρονες κινηματογραφίστριες που σήκωσαν την κάμερα για να εκφράσουν τη δική τους υποκειμενικότητα μέσα από τις ιστορίες τους. Επίσης, πρόκειται να γίνει μια online συζήτηση της ταινίας στις 8/12 μαζί με άλλες ταινίες που συμμετέχουν στο αφιέρωμα «Το Γυναικείο Βλέμμα» μαζί με την σκηνοθέτιδα Χριστίνα Φοίβη.

.

Περισσότερες πληροφορίες:
www.amygdaliafilm.com και www.facebook.com/AmygdaliaFilm

 

Προβολές στην Αθήνα τον Δεκέμβριο:

 

Σάββατο 4/12, 8μμ στο Communitism, Κεραμεικού 28, Μεταξουργείο. Η ταινία θα προβληθεί στα πλαίσια της ενότητας προβολών Confessions and Self Portraits (Εξομολογήσεις και Αυτοπορτραίτα) μαζί με μία σειρά ταινίες μικρού μήκους. Θα ακολουθήσει συζήτηση με τις σκηνοθέτιδες. 
.
Σάββατο 11/12
, 7.30μμ στο νέο χώρο του Δικτύου Ακούγοντας Φωνές, Αιθαλίδου 11, κοντά στο σταθμό ΜΕΤΡΟ του Αγ. Ιωάννη. Θα ακολουθήσει ένα βιωματικό εργαστήριο με την Μιρέλλα Κορομπίλια (Phd psychologist-psychotherapist) και την σκηνοθέτιδα της Αμυγδαλιάς Χριστίνα Φοίβη. Θα ακολουθήσει καφενές-μπαρ για κουβέντα και παρέα. 
.
.
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ
Πλατφόρμα μάχης για την επανοικειοποίηση του ρεμβασμού.