Στη δράση του Γιάννη Ξενάκη στην Κατοχή, στον τραυματισμό του, μα και αργότερα σε μια συναυλία του στο Παρίσι, το Μάη του ’68, αναφέρεται ο φίλος του σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος.

«Τέσσερις του Δεκέμβρη του ’44. Η πρώτη και οδυνηρή μέρα αυτού που ακολούθησε και ονομάστηκε Κόκκινος Δεκέμβρης. Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της Αριστεράς. Είμαστε κάμποσοι ένοπλοι σπουδαστές, εγώ στην Αρχιτεκτονική, ο Ξενάκης μερικά χρόνια μεγαλύτερος και γίναμε μάρτυρες της πρώτης σύγκρουσης, που έμελλε να σωριάσει εκατοντάδες νεκρούς και την πρώτη σημαντική ήττα της Αριστεράς στην Ελλάδα. Ένα βαρύ βρετανικό άρμα φτάνει μουγκρίζοντας στην κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου. Ακολούθησαν κάτι φωνές, στα αγγλικά, μας φάνηκε αργότερα πως ζητούσαν να μας ειδοποιήσουν ότι κάτι άλλαξε, κάτι τερατώδες, καθώς λίγες ώρες πριν Βρετανοί και Έλληνες γιορτάζαμε αδελφωμένοι στους δρόμους τις μεγάλες ώρες της απελευθέρωσης. Η εντολή από το αρχηγείο του ΕΛΑΣ σε μας, νεαρούς ένοπλους σπουδαστές του Λόχου Λόρδος Μπάιρον, ήταν να κρατηθούν τα κτίρια του Πολυτεχνείου σε αυστηρή περιφρούρηση, καθώς περιμέναμε μια πιθανή επίθεση από τα τάγματα ασφαλείας, που διατηρούσαν ακόμα ένοπλους πυρήνες στο απέναντι κτίριο της Κάζα ντι Ιτάλια και στα κτίρια της Ασφάλειας Αθηνών, στην οδό Στουρνάρα. Και ξαφνικά, το τανκ, βαρύ και αδυσώπητο, κάνει μπροστά και γκρεμίζει τη μεγάλη σιδερένια πύλη. Προχωράει μερικά μέτρα, στέκεται, ανάβει εκτυφλωτικούς προβολείς και τα σκοτεινά και βουβά κτίρια του Πολυτεχνείου αστράφτουν από το φως που αντανακλούσε στα άσπρα μάρμαρα. Δευτερόλεπτα αργότερα μια πρώτη και μοναδική έκρηξη. Ήταν το διαβολικό μηχάνημα με τις έξι κάνες που εκτόξευε ρουκέτες με έναν εκκωφαντικό θόρυβο και με ανάλογη καταστροφή, σε μια βεντάλια από δύναμη πυρός άγνωστη ως τότε σε μας. Δέντρα, πόρτες και κορμιά ανθρώπων γέμισαν σε ένα κλάσμα δευτερολέπτου το χώρο. Εκεί, σ’ αυτή τη μοναδική μπαταρία, ο Γιάννης Ξενάκης έχασε το μισό του πρόσωπο, το ένα του μάτι και -λέω τώρα- την πίστη του στον απελπισμένο αγώνα που έμελλε να συντρίψει τη μισή Ελλάδα και να γεμίσει ενοχές την άλλη μισή. Χρόνια αργότερα, το Μάη του ’68, στο Παρίσι ο Ξενάκης είναι να δώσει μια συναυλία στη μεγάλη αίθουσα του Πανεπιστημίου της Σορβόνης. Ο χώρος, ασφυκτικά γεμάτος από τους επαναστατημένους φοιτητές της μαγιάτικης εξέγερσης. Λίγο πριν εμφανιστεί ο συνθέτης, βοηθοί του κουβαλάνε στη σκηνή τα τέσσερα ηχεία και τα ηλεκτρονικά μηχανήματα -εργαλεία της δουλειάς του. Η φίρμα της ΙΒΜ ήταν διακριτή πάνω στης μηχανές. Εμφανίζεται ο συνθέτης και την ίδια στιγμή ακούγεται η κραυγή «Κάτω ο πράκτορας της ΙΒΜ και των Αμερικανών Ιάννης Ξενάκης». Σε λίγα δευτερόλεπτα η αίθουσα βούιζε από κραυγές αποδοκιμασίας. Ο Ξενάκης μένει για λίγο σιωπηλός, ύστερα στρίβει και η ψηλή και σκυφτή σιλουέτα του χάθηκε στο σκοτάδι. Δεν τον ξανάδα από τότε…».

.

Πηγή: Ελευθεροτυπία, 5.2.2001 /
αναδημοσίευση ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ, τεύχος 117, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2002

Το περίπτερο της Philips, Βρυξέλλες 1957. Έργο του Ιάννη Ξενάκη (1922-2001).

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ
Πλατφόρμα μάχης για την επανοικειοποίηση του ρεμβασμού.