Η διαβόητη ισπανική γρίπη του 1918 έπληξε μεγάλο μέρος του κόσμου και οδήγησε στην απώλεια πολλών εκατομμυρίων ζωών παγκοσμίως. Στην Ελλάδα άρχισε να θερίζει ζωές από το καλοκαίρι του ιδίου έτους, μετρώντας πάνω από δέκα χιλιάδες θύματα αν και δεν υπάρχουν ακριβή αριθμητικά στοιχεία. Τις επόμενες χρονιές η γρίπη -ή αλλιώς «γρίππη» με δυο «π» όπως την έγραφαν τότε- βάλθηκε σε υποχώρηση χωρίς να πάψει να απειλεί.
Το 1921 το παραμικρό κρύωμα ή φτάρνισμα ξυπνάει ακόμα ταραχές: ενδεικτικό του κλίματος είναι το σπαρταριστό χρονογράφημα που αποθησαυρίζουμε σήμερα στο ΑΣΣΟΔΥΟ. Αναπόφευκτα έρχονται κατά νου αναλογίες με το σήμερα, την καθημερινότητα του τελευταίου χρόνου κατά την διαβόητη εποχή του κορονοϊού παρόλο που είναι γραμμένο πριν από εκάτο Γενάρηδες από τον χρονογράφο και πεζογράφο Δημήτριο Χατζόπουλο, εν μέσω καταιγιστικών νέων από το μέτωπο της μικράς Ασίας.
.
Η ΓΡΙΠΠΗ
.
Όταν απευθύνθηκε προς τον γιατρό το ερώτημα: «Τι θα γίνει με αυτή τη γρίππη;», όλοι εκρεμάσθημεν από τα χείλη του.
-Πώς τι θα γίνει; Θα πεθάνουμε, είπε ο γιατρός με απάθεια τιμούσα την επιστήμην του.
-Γιατρέ αστειεύεσθε; είπε ο τολμηρότερος όλων μας. Ωραία παρηγορία εκ μέρους της επιστήμης!
-Η θετικωτέρα όλων, ετόνισε εκείνος με την ίδια απάθεια.
-Σας ευχαριστούμε. Να αστειεύεσθε τέτοιες ώρες, όπου όλη η κοινωνία ακούει πάλι το όνομα της γρίππης και παγώνει. Κεραναυνοβόλος θάνατος εντός πέντε-έξι ωρών. Ρίγη, εμετός και χαίρεται δια παντός. Ωραία η επιστήμη σας! Να μη βασκαθεί. Τέσσερα χρόνια τώρα δεν μπορεί να κάνει τίποτα κατά της τρομερής αυτής κυρίας, η οποία εθέρισε δέκα εκατομμύρια ανθρώπων!
-Και το χειρότερο να μη μπορούμε να βρούμε ούτε μια κατοικία, παρ’ όλο αυτόν τον δεκατισμόν, ακούστηκε στεναγμώδης η φωνή ενός αστέγου.
Ο ιατρός άναψε σιγαρέττον και ωμίλησε πάντοτε απαθής. Ενόμιζε κανείς πως ήταν μαρμάρινο άγαλμα το οποίο απέκτησε αιφνιδίως φωνή:
-Για το κακό της έλλειψης κατοικίας είμαστε υπεύθυνοι. Προέρχεται εξ ημών των ιδίων. Αλλά για τη γρίππη είμεθα εντελώς ανεύθυνοι. Δεν προέρχεται εξ ημών.
-Αλλά οι πρόοδοι της ιατρικής;
-Η ιατρική μία πρόοδο έκαμε. Προσπαθεί να εξακριβώνει από τι αποθνήσκουν οι άνθρωποι. Αυτό πρέπει να μας παρηγορεί.
Εκυττάζαμε τον ιατρό με βλέμματα τα οποία ήσαν μαχαίρια.
-Νομίζετε, είπε, ότι είναι μικρή παρηγορία να γνωρίζουμε από τι αποθνήσκουν οι άνθρωποι; Τότε δεν κατανοήσατε την αποστολή της επιστήμης, η οποία είναι προσπάθεια γνώσεως και τίποτε άλλο.
-Ώστε αποκλείετε την ωφελιμότητα της επιστήμης, της ιατρικής μάλιστα, της πρακτικότερης επιστήμης;
-Φευ! φίλοι μου, καθώς βλέπετε με μεγάλη σας δυσαρέσκεια, την ωφελιμότητα αποκλείει αυτή η πράξις. Δεν είναι δυνατόν παρά να αποθάνωμεν. Ώστε μη με ερωτάτε τι θα γίνει και με τη γρίππη. Δεν εδόθη παρά ανθρώπων, ώστε να καταπολεμηθεί από τη θέληση άλλων ανθρώπων. Είναι δεδομένο παρά τη θέλησίν μας. Και έως τώρα δεν γνωρίζομεν τίποτε θετικόν περί αυτού. Τούτο είναι το πλέον δυσάρεστο δι ημάς τους ιατρούς, όχι όμως και για τους ασθενείς.
-Εις τους ασθενείς δεν είναι δυσάρεστο να βλέπουν ότι είναι ενδεχόμενο να αποθάνουν από γρίππη;
-Γιατί να είναι ειδικώς δυσάρεστος ο θάνατος από τη γρίππη και να μην είναι από κάθε άλλη νόσο;
Τώρα πλέον αρχίσαμε να θυμώνουμε με την απάθεια του επιστήμονος, η οποία μας εφαίνετο σκληρή ειρωνεία. Μια κυρία είπε εξοργισμένη:
-Γιατρέ, σωπάστε, δι’ όνομα του Θεού, διότι θα προκαλέσετε προσωπικόν επεισόδιον.
Ο άνθρωπος της πρακτικής επιστήμης ανύψωσε τους ώμους και είπε:
-Αν σας έλεγα ότι εφευρέθη το φάρμακο της γρίππης, θα σας ευχαριστούσα;
-Θα σας φιλούσαμε όλοι!
-Και όλες; ρώτησε με μειδίαμα το οποίο ήταν απαίσιο στα χείλη ενός τόσο ωμού θετικιστή.
-Και αν αρνούνται οι κυρίες να σε φιλήσουν, θα εξαναγκάζονταν, φώναξε κάποιος, ακόμη και από τον περισσότερο ζηλιάρη μεταξύ μας.
-Τότε πρέπει να δεχτώ φιλήματα, είπε τώρα ο ιατρός με παράξενη έκφραση σαρκασμού. Το γιατρικό της γρίππης έχει βρεθεί τέλος πάντων.
-Εδώ και τόση ώρα, λοιπόν, μας ειρωνεύεσθε με τις απογοητεύσεις σας;
-Πιθανόν να υπήρχε μία ειρωνεία εδώ, αλλά βεβαιωθείτε, σας παρακαλώ, ότι δεν προήρθε από εμένα. Είμαι τόσο θνητός και γώ, καθώς όλοι σας. Η ειρωνεία των φαινομένων της ζωής είναι εκτός της ιδικής μας δυνάμεως και θελήσεως.
-Το φάρμακο! το φάρμακο κατά της γρίππης, γιατρέ! ακούστηκαν οι φωνές των περισσότερων ανυπόμονων.
-Ω! είναι τόσο απλό.
-Οι βεντούζες βέβαια;
-Οι βεντούζες ίσχυαν για τη γρίππη του παρελθόντος έτους. Μη λησμονείτε ότι τα συμπτώματα της εφετεινής γρίππης είναι πολύ διαφορετικά από τα μέχρι σήμερον γνωστά. Η γρίππη εννοεί να καταπλήξει περισσότερο όλων τους πτωχούς ιατρούς οι οποίοι ζητούν να την πολεμήσουν. Έχουμε, λοιπόν, εφέτος ένα άλλο φάρμακο πολύ απλούστερο από τις βεντούζες, αλλά αποτελεσματικότερο.
-Πείτε το επιτέλους, γιατρέ, διότι δεν μπορούμε να αναπνέυσουμε. Πνιγόμεθα! Τι είδος φάρμακον είναι τόσο αποτελεσματικό;
-Η μαντζουράνα, είπε με τόση σοβαρότητα τώρα ο ιατρός, με όση απάθεια εφανέρωνε προηγουμένως.
Εκκυταχθήκαμε έκπληκτοι. Που ήθελε να φθάσει απόψε αυτός ο άνθρωπος με τις παραδοξολογίες του. Οργίλη αντήχησε μια φωνή:
-Γιατρέ, για μπεμπέδες μας περνάτε;
-Επαναλαμβάνω, ότι η μαντζουράνα παρέχει ενθαρρυντικά θεραπευτικά αποτελέσματα, προκειμένου περί της γρίππης, αρκεί μόνο να δοθεί στον ασθενή με αναλογία την οποία θα κανονίσει ο θεραπεύων ιατρός, συμφώνως με τα φαινόμενα της νόσου και του οργανισμού του ασθενούς.
Παρατηρήθη τότε ότι η ομήγυρη εκύτταζε τον ιατρόν με έκφραση γαλήνης. Στα μάτια όλων έλαμπε η ελπίς. Οι κυρίες μάλιστα είχαν επανακτήσει το χρώμα τους. Κάποια ρώτησε:
-Είσθε βέβαιος, γιατρέ, ότι είχατε καλό αποτέλεσμα;
-Δεν δύναμαι να αποφανθώ ότι ανακαλύψαμε το φάρμακον της γρίππης.
Τώρα εισήλθε ένας ωραίος αξιωματικός, ο οποίος μας έφερε νέα. Άρχισε να αφηγείται λεπτομέρειες των τελευταίων επιτυχιών του στρατού μας. Το ενδιαφέρον εκινήθη ζωηρόν. Ελησμονήθησαν η γρίππη, το φάρμακον της, ο ιατρός.
-Γιατρέ, του εψιθύρισα μια στιγμή στο αυτί: Γιατί είπες ψέμματα;
-Θέλεις, λοιπόν, να προσθέσω, όπως ο συνάδελφός μου στην «Αγριόπαπια» του Ίψεν, ότι το ψεύδος είναι απαραίτητον για την άθλια ταύτην ζωήν; μου απάντησε στον ίδιο χαμηλό τόνο.
.
ΠΕΖΟΠΟΡΟΣ
[ψευδώνυμο του Δημήτριου Χατζόπουλου]
Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, 15.1.1921
