ΑΠΟΝΕΝΟΗΜΕΝΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ:
Η ελληνική ιστορία από την πλευρά της απελπισίας

 

(θραύσματα έργων και θεματικών που θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο της έκθεσης)

 

 

Όταν η Λουκρητία έπεσε θύμα βιασμού και αυτοκτόνησε, τότε έγινε επανάσταση, άλλαξε το πολίτευμα στην αρχαία Ρώμη, και χαράκτηκε ο δρόμος προς τη δημοκρατία. Όταν στους δημοκρατικούς καιρούς μας η Αναστασία Κωνσταντακοπούλου βιάστηκε από τον Βασίλειο Χουζούμη στην οδό Τοσίτσα στην Αθήνα το 1928, εκείνη πήρε απλώς έξι παστίλιες σουμπλιμέ και αυτοκτόνησε. Δεν έγινε ποτέ πίνακας του Τιτσιάνο, του Ντύρερ, του Μποτιτσέλι και τόσων άλλων που ύμνησαν την Λουκρητία. Ωστόσο η Αναστασία, κατάφερε ξεψυχώντας να αφήσει σε εμάς ένα περίγραμμα εαυτού, μια ηχώ ύπαρξης, καθώς ψέλλισε στους συγγενείς της: «Μην λυπηθείτε αυτόν, τα παιδιά του μόνον λυπηθείτε».
.

Ένα από τα εκατοντάδες θραύσματα αυτοχειρίας που έχουν συλλεχθεί από την έρευνά μας, και με τα οποία συνομιλούν οι συμμετέχοντες στο Απονενοημένο Σύνταγμα (Ο Σαμ. Σαμουηλίδης θα μνημονεύσει την Αναστασία με ένα πεζό του έργο εν είδει χαμένης μαρτυρίας).

 

Συνεχίζοντας την έρευνά μας μαθαίνουμε πως ο βιαστής αθωώθηκε λίγους μήνες μετά. Και η ζωή συνεχίστηκε. Όχι ότι διακόπηκε και ποτέ. Οι βιασμοί των «ασυγκράτητων» αντρών εξακολούθησαν εν κρυπτώ στην ελληνική πραγματικότητα. Τίποτα δεν αναβλήθηκε. Ούτε η αυτοχειρία της Ελένης Λυμαζοπούλου εξαιτίας του ξυλοδαρμού της από τον αδερφό της. Ούτε η πτώση σε φρέαρ της Μαρούλας στους Αμπελόκηπους εξαιτίας της βίας του πατέρα της.  Ούτε η απόφαση των δύο αχώριστων φιλενάδων στο Μαρούσι να πάρουν δηλητήριο επειδή οι γονείς τους θέλησαν να διακόψουν τη σχέση τους. Ούτε και ο αυτοπυροβολισμός της Ραλλούς πάνω στον τάφο της μητέρας της, που οι εφημερίδες απέκρυψαν πως στην επιστολή της κατηγορούσε τον λαοπρόβλητο πατέρα της, τον περίφημο στρατηγό Σμολένσκι. Ούτε… Ούτε… Πόσες ακόμη χιλιάδες γυναίκες, κόρες, νοικοκυρές, ερωμένες, αλλά και άντρες και γιοι, θα υποστούν εκδίωξη και κατατρεγμό από τις νόρμες του πατριαρχικού μοντέλου, νιώθοντας ασφυξία από τα προτάγματα της φαλλικής κανονικότητας;

 

Στις εκδηλώσεις του Απονενοημένου Συντάγματος ο Αλέξανδρος Αθανασίου θα απευθύνει χαιρετισμό στην Ραλλού με μια ενότητα ποιημάτων που έγραψε στη μνήμη της.

 

Μέχρι που φτάσαμε στις μέρες μας, και άρχισαν έστω κι έτσι, έστω και με χάστανγκ, να ανοίγουν δημόσια κάποια στόματα, και άρχισε -ίσως καθόλου συμπτωματικά- να διαδραματίζεται το ελληνικό metoo εν μέσω 200 χρόνων από την έναρξη της επανάστασης. Μιας επανάστασης ένδοξης, που εις μνήμην της το νεοϊδρυθέν κράτος κατακλύστηκε με αγάλματα επιφανών ανδρών που κάνουν πασαρέλα στις πλατείες της χώρας. Σε τέτοιο βαθμό που αναρωτιέσαι αν η έννοια του ηρωισμού είναι μια μονομαχία αριστείας μεταξύ υποκειμένων του ανδρικού φύλου.

 

Λεπτομέρεια από το έργο της performance artist Χριστίνας Βασιλείου που συνομιλεί με την αυτοχειρία μιας προσφυγοπούλας στη Θεσσαλονίκη έπειτα από τον βιασμό της το 1929 / Performance for the camera: Christina Vasileiou / Photo credit: Stelios Mastrokalos

 

Για να μην είμαστε όμως κι άδικοι, υπάρχουν και μερικά μνημεία γυναικών. Όπως οι ανώνυμες από τον Ζάλογγο. Που τιμώνται όχι επειδή πολέμησαν αλλά επειδή ακριβώς αυτοκτόνησαν. Φαίνεται πως κάποιες αυτοκτονίες εξυπηρετούν και γίνονται άκρως επιθυμητές από το εθνικό αφήγημα. Οι υπόλοιπες είναι ανίερες και τοξικές, δεν εξυπηρετούν το μεγαλείο της πατρίδας. Αυτοκτονώντας για την Ελλάδα είναι επιθυμητό και έπειτα η χώρα σε δοξάζει. Αυτοκτονώντας για τον εαυτό σου είναι εγκληματικό και έπειτα η χώρα σε πετάει στιγματισμένο στο χωνευτήρι. Τι να γίνει όμως; Έχει και η ιστορία τις προτιμήσεις της. Κάνει κι αυτή τις δολοπλοκίες της. Πρέπει να ικανοποιήσει τα γούστα των κατασκευαστών της, βρε αδελφέ. Άλλωστε, τι φταίει και η Ιστορία αν η Αλήθεια φόραγε κοντή φούστα;

Με λίγα λόγια, η πατριαρχία είναι τόσο ριζωμένη στον τόπο, που πέρα από το να ανοίγουν τώρα τα στόματα, κάποια άλλα πρέπει να κλείσουν για πάντα, να χτυπηθούν τα σαγόνια, να ξεριζωθούν οι κυνόδοντες τής ίδιας της ελληνικής ιστορίας.

Για φαντάσου μια στιγμή να αφαιρέσουμε από το παρελθόν της Ελλάδας την τόση τεστοστερόνη. Τι θα έμενε πίσω;

Το Απονενοημένο Σύνταγμα αναρωτιέται: Πώς θα έμοιαζε μια Ελλάδα που για εθνικό της ύμνο δεν θα επέλεγε τον «Ύμνο εις την Ελευθερία» του Σολωμού αλλά την «Φαρμακωμένη» του; Δηλαδή τη στενή φίλη του ποιητή, την  Μαρία Παπαγεωργακοπούλου, που αυτοκτόνησε το 1826 στιγματισμένη από την τοπική κοινωνία ως γυναίκα ελευθέρων ηθών και ανήθικη. Ή μήπως όχι; Μήπως την λέγαν Ανδριέν Μαργκερίτ;

ΕΝΑ ΑΠΟΝΕΝΟΗΜΕΝΟ ΤΡΕΪΛΕΡ

Η ηθοποιός και χορεύτρια Άλκηστις Βούλγαρη, θα αφιερώσει στη μνήμη τής αυτόχειρα Ανδριέν Μαργκερίτ έναν τελευταίο χορό, μια ιστορία μικρού μήκους μεταξύ ιστορικού γεγονότος και μυθοπλασίας. Η Αντριέν ήταν εργαζόμενη ως χορεύτρια στο καμπαρέ «Φαντάζιο» στην οδό Φιλελλήνων κατά τον Μεσοπόλεμο. Αυτοκτόνησε στο ξενοδοχείο «Τουρίστ» επί των οδών Βουλής και Ερμού όπου διέμενε σ’ ένα δωμάτιο. Στα χέρια της κρατούσε ένα τηλεγράφημα από το εξωτερικό. Δίπλα της ένα μπουκάλι κρασί.

.
.
.

πίνακας εξωφύλλου (λεπτ):
Η “Λουκρητία” της Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι (1593 – 1653)


 

 

Το Απονενοημένο Σύνταγμα αποτελεί ένα ερευνητικό και καλλιτεχνικό εγχείρημα
τού Ρομαντικού Πανεπιστημίου Αθήνας με θέμα τους ανώνυμους αυτόχειρες της νεοελληνικής ιστορίας

 


.