26.03.24

Χριστόδουλος Χάλαρης
ο μουσικός Ακρίτας

Από τις πρώτες κιόλας μέρες του Ασσόδυου έπεσε η ιδέα να κάνουμε μια συνέντευξη με το Χριστόδουλο Χάλαρη. Επιχειρήσαμε τότε να έρθουμε σ` επικοινωνία μαζί του, μα δεν τα καταφέραμε. Αρχές του χρόνου, σκέφτηκα να ζητήσω τη συνδρομή τού εκδότη της «Ιστορίας» του. Τηλεφώνησα, άφησα όνομα και τηλέφωνο και θα του τα `διναν όταν σε λίγο καιρό θα γυρνούσε απ` το Παρίσι.

Η συνάντηση αυτή δε θα γίνει ποτέ. Την προτελευταία μέρα του Γενάρη, των Τριών Ιεραρχών, τα Μέσα μετέδωσαν με φειδώ και αμηχανία την είδηση του θανάτου του. Ένα λιτό βιογραφικό, «συνθέτης και ερευνητής της μουσικής» και μια φωτογραφία του. Οι υπάλληλοι όμως της ΕΡΤ θέλησαν να τον ξεπροβοδίσουν με μουσική του. Googlαραν λοιπόν «Χάλαρης», από τα αποτελέσματα τους φάνηκε πιο γνωστός ο «Ερωτόκριτος», και παίξαν τα «Θλιβερά μαντάτα» με τη φωνή του Ξυλούρη – μόνο που η ενορχήστρωση που διάλεξαν δεν ήταν του Χάλαρη αλλά του Ξαρχάκου!

Ποιος ήταν ο Χριστόδουλος Χάλαρης; Αξίζει να του δώσουμε σημασία – έστω και μετά θάνατον; Ας απαντήσω προσωπικά: Ναι.

Για πολλά χρόνια τον είχα στη μαύρη λίστα. Άκουγα τις ενορχηστρώσεις του ως «φολκλόρ βουητό», ενώ οι απόψεις του μού φαίνονταν εθνικιστικές. Εύκολη η κατηγόρια κι η κατηγοριοποίηση όταν είσαι νέος. Μα μες στα χρόνια, μελετώντας τον, άλλαξα εντελώς γνώμη γι` αυτόν – χωρίς να `χω αλλάξει δραματικά ως άνθρωπος.

Ο Χάλαρης μέσα σε διάστημα τεσσάρων μόλις ετών μάς έδωσε το μεγαλύτερο μέρος του συνθετικού του έργου, με τους οριακούς και ηρωικούς του «Δροσουλίτες» να δεσπόζουν, και μετά έκατσε κι αφοσιώθηκε στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής μουσικής. Και δε στάθηκε μόνο στη θεωρία – την οποία ευτυχώς πρόλαβε να εκδώσει σε τρεις τόμους – αλλά κατασκεύασε όργανα βυζαντινά και αρχαιοελληνικά, έφτιαξε ορχήστρα, ηχογράφησε μια πλειάδα δίσκων αρχαίας ελληνικής, βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής.

Όσο για τις ιδέες του; Ο Χάλαρης βροντοφώναξε: «Βυζάντιο δεν είναι μόνο η Εκκλησία». Και ακούστηκε τόσο εξτρεμιστής που κανένας πολιτικός χώρος δεν τόλμησε να τον καπηλευθεί – ούτε κι η Εκκλησία. Αποκρυπτογραφώντας και μελετώντας σπάνια μουσικά κείμενα, καταχωνιασμένα σε βιβλιοθήκες και μοναστήρια, ταξίδεψε και μας ταξίδεψε στις εσχατιές της μουσικής, Δροσουλίτης, Αϊ – Δρογγάρης, Ριζικάρης, Μαυραϊλής και Λειδινός. Ο μουσικός μας Ακρίτας.

Χαρίλαος Τρουβάς

Από τις πρώτες κιόλας μέρες του Ασσόδυου έπεσε η ιδέα να κάνουμε μια συνέντευξη με το Χριστόδουλο Χάλαρη. Επιχειρήσαμε τότε να έρθουμε σ` επικοινωνία μαζί του, μα δεν τα καταφέραμε. Αρχές του χρόνου, σκέφτηκα να ζητήσω τη συνδρομή τού εκδότη της «Ιστορίας» του. Τηλεφώνησα, άφησα όνομα και τηλέφωνο και θα του τα `διναν όταν σε λίγο καιρό θα γυρνούσε απ` το Παρίσι.

Η συνάντηση αυτή δε θα γίνει ποτέ. Την προτελευταία μέρα του Γενάρη, των Τριών Ιεραρχών, τα Μέσα μετέδωσαν με φειδώ και αμηχανία την είδηση του θανάτου του. Ένα λιτό βιογραφικό, «συνθέτης και ερευνητής της μουσικής» και μια φωτογραφία του. Οι υπάλληλοι όμως της ΕΡΤ θέλησαν να τον ξεπροβοδίσουν με μουσική του. Googlαραν λοιπόν «Χάλαρης», από τα αποτελέσματα τους φάνηκε πιο γνωστός ο «Ερωτόκριτος», και παίξαν τα «Θλιβερά μαντάτα» με τη φωνή του Ξυλούρη – μόνο που η ενορχήστρωση που διάλεξαν δεν ήταν του Χάλαρη αλλά του Ξαρχάκου!

Ποιος ήταν ο Χριστόδουλος Χάλαρης; Αξίζει να του δώσουμε σημασία – έστω και μετά θάνατον; Ας απαντήσω προσωπικά: Ναι.

Για πολλά χρόνια τον είχα στη μαύρη λίστα. Άκουγα τις ενορχηστρώσεις του ως «φολκλόρ βουητό», ενώ οι απόψεις του μού φαίνονταν εθνικιστικές. Εύκολη η κατηγόρια κι η κατηγοριοποίηση όταν είσαι νέος. Μα μες στα χρόνια, μελετώντας τον, άλλαξα εντελώς γνώμη γι` αυτόν – χωρίς να `χω αλλάξει δραματικά ως άνθρωπος.

Ο Χάλαρης μέσα σε διάστημα τεσσάρων μόλις ετών μάς έδωσε το μεγαλύτερο μέρος του συνθετικού του έργου, με τους οριακούς και ηρωικούς του «Δροσουλίτες» να δεσπόζουν, και μετά έκατσε κι αφοσιώθηκε στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής μουσικής. Και δε στάθηκε μόνο στη θεωρία – την οποία ευτυχώς πρόλαβε να εκδώσει σε τρεις τόμους – αλλά κατασκεύασε όργανα βυζαντινά και αρχαιοελληνικά, έφτιαξε ορχήστρα, ηχογράφησε μια πλειάδα δίσκων αρχαίας ελληνικής, βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής.

Όσο για τις ιδέες του; Ο Χάλαρης βροντοφώναξε: «Βυζάντιο δεν είναι μόνο η Εκκλησία». Και ακούστηκε τόσο εξτρεμιστής που κανένας πολιτικός χώρος δεν τόλμησε να τον καπηλευθεί – ούτε κι η Εκκλησία. Αποκρυπτογραφώντας και μελετώντας σπάνια μουσικά κείμενα, καταχωνιασμένα σε βιβλιοθήκες και μοναστήρια, ταξίδεψε και μας ταξίδεψε στις εσχατιές της μουσικής, Δροσουλίτης, Αϊ – Δρογγάρης, Ριζικάρης, Μαυραϊλής και Λειδινός. Ο μουσικός μας Ακρίτας.

Χαρίλαος Τρουβάς

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ