Στην ταινία του Μπέλα Ταρ “Οι αρμονίες του Βερκμάιστερ”, το περιοδεύον θέαμα μιας πολύ μεγάλης φάλαινας φτάνει σε μια μικρή πόλη. Αυτό το θέαμα τρομοκρατεί τους πολίτες της μέχρις ότου κάποιοι από αυτούς εισβάλλουν στο τοπικό νοσοκομείο και τα κάνουν όλα λαμπόγυαλο. Η φαντασιακή απειλή από το θέαμα της φάλαινας, στο οποίο έχουν εναποτεθεί όλες οι φοβίες του ντόπιου πληθυσμού, οδηγεί στην επίθεση στους πιο αδύναμους.
Δεν έχω πάψει να σκέφτομαι την ταινία αυτήν μετά τη δολοφονία της Παρασκευής. Στο σώμα του Ζακ Κωστόπουλου μετατέθηκαν όλοι οι φόβοι της ελληνικής κοινωνίας, με τη φαντασιακή απειλή που υποτίθεται ότι η Zackie συνιστούσε.
Έχω διαβάσει και ακούσει πολλά τελευταία. Σημαντικότερα βρήκα τα σχόλια κάποιων ανθρώπων που δεν μου έκαναν συνολικότερες αναλύσεις, αλλά με μια φράση περιέγραψαν αυτό που οι ίδιοι κατανοούν και βιώνουν. Το πρώτο, είναι το εξής: “σε μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, τα ξυλίκια δεν είναι ταμπού. Είναι καθημερινότητα. Ο άντρας δέρνει τη γυναίκα, τα παιδιά, ξύλα στα καφενεία, κ.λπ.”. Ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας σίγουρα μοιάζει με τις ταινίες του Οικονομίδη. Το δεύτερο σχόλιο ήταν το εξής: “Μας έχουν κάνει η τηλεόραση και το ίντερνετ θεατές. Απλούς θεατές των πάντων.” Καλωσήρθατε στη δυστοπία του Γκυ Ντεμπόρ. Το τρίτο αποτέλεσε απάντηση στη δική μου ατάκα “Αυτό είναι εκφασισμός.” και ήταν το παρακάτω: “Και τον θέλει τον φασισμό η κοινωνία παιδάκι μου. Τον θέλει.” Αίφνης μου έρχονται στο μυαλό οι Ντελέζ- Γκουατταρί: “Ο Ράιχ δεν είναι πουθενά τόσο μεγάλος στοχαστής όσο εκεί που αρνείται να εξηγήσει τον φασισμό λέγοντας ότι οι μάζες τον δέχονται λόγω εσφαλμένης κρίσης ή αυταπάτης, και επιζητά να τον εξηγήσει βάσει επιθυμίας, υπό όρους επιθυμίας: όχι, οι μάζες δεν πλανήθηκαν, επιθύμησαν τον φασισμό σε μια δεδομένη στιγμή, σε δεδομένες περιστάσεις.”
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Δεν είναι δύσκολο να θυμηθώ την τελευταία δεκαετία: θάνατοι και τραυματισμοί μεταναστών στην Πέτρου Ράλλη, δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από μπάτσο στα Εξάρχεια, εμφάνιση “αγανακτισμένων πολιτών” εναντίον φοιτητικών ομάδων στην Πάτρα τον ίδιο Δεκέμβρη, δολοφονίες μεταναστών στην ίδια πόλη, δολοφονική επίθεση με οξύ στην Κωνσταντίνα Κούνεβα, επίθεση στο στέκι μεταναστών, 8 νεκροί εργάτες στο “Friendshipgas” στη Ν/Ε Ζώνη του Περάματος (παρεμπιπτόντως, υπαίτιοι κρίθηκαν 2 εκ των νεκρών), ζαρντινιέρα πέφτει πάνω σε φοιτητή, προπηλακισμοί και συλλήψεις από την αστυνομία κάθε σαββατοκύριακο στα Εξάρχεια μετά τις εκλογές του 2009 και την επάνοδο του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, αδιευκρίνιστος θάνατος της Κατερίνας Γκουλιώνη κατά τη μεταγωγή της, επιθέσεις σε μετανάστες στον Άγιο Παντελεήμονα, εμπρησμός σπιτιού στο οποίο έμενε ζευγάρι στον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου επειδή “ήταν διαφορετικό από την τοπική κοινωνία”, διευρυμένο πογκρόμ εναντίον μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας μετά τη δολοφονία ενός 44χρονου στη Γ’ Σεπτεμβρίου, αντάρτικο μεταξύ πολιτών και δυνάμεων ασφαλείας στην Κερατέα, εκκένωση της κατάληψης των 300 μεταναστών στη Νομική με αναφορά σε “υγειονομική βόμβα”, ακραία καταστολή στις Πλατείες, κυνήγι και διαπόμπευση οροθετικών γυναικών, η δήλωση “θα ανακαταλάβουμε τις πόλεις” του Αντώνη Σαμαρά, ξεσάλωμα της Χρυσής Αυγής μετά την εκλογική της άνοδο με επίθεση παντού, απεργία πείνας των Σύριων στην πλατεία Συντάγματος, βασανισμός του Ουαλίντ Τάλεμπ από 4 άτομα στη Σαλαμίνα, παραμορφωμένα από το ξύλο πρόσωπα νεαρών που κατηγορούνται για ληστεία στο Βελβεντό, θάνατος μετανάστη μετά από κυνήγι με ελεγκτή στο σταθμό του τραίνου στο Θησείο, φόβος και τρόμος στους κατοίκους των Σκουριών που εναντιώνονται στο εργοστάσιο χρυσού, δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν στα Πετράλωνα, όπλα απέναντι στους μετανάστες στη Μανωλάδα που διεκδικούν απλήρωτα δεδουλευμένα, εισβολή της αντιτρομοκρατικής στην Πρυτανεία του ΕΚΠΑ και δεκάδες προσαγωγές φοιτητών, πέσιμο των Χρυσαυγιτών στους εργάτες του Περάματος, δολοφονία του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι, δολοφονία 19χρονου επειδή δεν είχε εισιτήριο στο λεωφορείο, απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού, θάνατος του Βαγγέλη Γιακουμάκη στα Γιάννενα, “εργατικά ατυχήματα” στα ΕΛΠΕ, εργατικά ατυχήματα στο Δήμο Ζωγράφου, εργατικά ατυχήματα σε ανθρώπους που δουλεύουν σαιζόν (άραγε πόσο έχουν αυξηθεί τα εργατικά ατυχήματα την τελευταία δεκαετία; έχει μελετηθεί πουθενά;), καθημερινοί θάνατοι μεταναστών στο νεκροταφείο της Μεσογείου, χιλιάδες άνθρωποι έγκλειστοι σε στρατόπεδα στο μεγαλύτερο κλουβί μεταναστών, συχνές γυναικοκτονίες, και άλλα, πολλά άλλα, που αυτήν τη στιγμή ξεχνάω. Κάπως έτσι φτάσαμε στο δημόσιο λιντσάρισμα του Ζακ, μέρα μεσημέρι στην Ομόνοια.
Σήμερα διάβαζα ότι το πλοίο Aquarius, με 58 διασωθέντες μετανάστες δε γίνεται δεκτό σε κανένα ευρωπαϊκό λιμάνι από όσα έχει αιτηθεί. Μου’ ρθε στο νου το MS St. Louis, το καράβι με 900 Εβραίους που δραπέτευσαν από τη Γερμανία και που δε βρήκε φιλικό λιμάνι σε Κούβα, ΗΠΑ, Καναδά. Αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ευρώπη και εν τέλει το ένα τέταρτο των επιβατών του εκτιμάται ότι πέθανε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στην ταινία “It’s all about love” του Τόμας Βίντερμπεργκ, οι άνθρωποι περιφέρονται κανονικά στην πόλη, πηγαίνουν στις δουλειές τους, για ψώνια, παίρνουν το μετρό, ενώ γύρω τους υπάρχουν παντού πτώματα. Το 2003 που είχε κυκλοφορήσει, φαινόταν κάτι πολύ ακραίο αυτό που περιγράφει. Τώρα, δεν φαίνονται πια ακραία τα πτώματα. Τώρα, κάποιοι κάθονται και κοιτάνε τη σφαγή.
