«Περνώντας υπέροχα»
του Τζέιμς Γκρέιαμ Μπάλαρντ
(1978)
μτφρ: Ναταλί Φύτρου
3 Ιουλίου 1985. Ξενοδοχείο Imperial, Πλάγια Ινγκλατέρρα, Λας Πάλμας
Φτάσαμε πριν από μία ώρα μετά από μια καταπληκτική πτήση. Για κάποιο λόγο, ο υπολογιστής του Γκάτγουϊκ μας τοποθέτησε σε καθίσματα πρώτης θέσης, μαζί με μια ξαφνιασμένη οδοντίατρο απ’ το Μπρίστολ, το σύζυγό της και τα τρία της παιδιά. Ο Ρίτσαρντ, όπως πάντα φοβισμένος στις πτήσεις, εκμεταλλεύθηκε απόλυτα τη δωρεάν σαμπάνια και ήταν στους πέντε ουρανούς πρωτού οι τροχοί αφήσουν το έδαφος. Στάμπαρα το μπαλκόνι μας στον εικοστό έβδομο όροφο. Είναι ένα απίστευτο μέρος, περίπου είκοσι μίλια κατά μήκος της ακτής από το Λας Πάλμας, ένα ολοκαίνουριο θέρετρο με κάθε δυνατή ψυχαγωγία, όλα κανονισμένα από ένα κουμπί δίπλα στο προσκεφάλι. Είμαι έτοιμη να πληκτρολογήσω θαλάσσιο σκι μιας ώρας, ακολουθούμενο από σουηδικό μασάζ και κομμωτή! Νταϊάνα.
10 Ιουλίου. Ξενοδοχείο Imperial
Μια απίστευτη εβδομάδα! Δεν στοίβαξα ποτέ τόσο πολύ ενθουσιασμό μέσα σε λίγες μέρες –τένις, καταδύσεις, θαλάσσιο σκι, γύροι από κοκτέιλ πάρτι. Κάθε απόγευμα, μια ομάδα εξ ημών βάζει πλώρη για τις μπουάτ και τα καμπαρέ κατά μήκος της παραλίας, καταλήγοντας σε ένα ή περισσότερα από τα πέντε νυχτερινά κλαμπ του ξενοδοχείου. Με το ζόρι βλέπω τον Ρίτσαρντ. Ο όμορφος καβαλιέρος στη φωτογραφία είναι ο αποκαλούμενος Σύμβουλος Παραλίας, ένας υψηλής ευφυΐας, πρώην άνθρωπος των δημοσίων σχέσεων άντρας, που τα παράτησε όλα πριν δυο χρόνια κι έκτοτε είναι εδώ. Σήμερα το απόγευμα θα μου διδάξει να πετάω με ανεμόπτερο. Ευχήσου μου καλές πτήσεις! Νταϊάνα.
17 Ιουλίου. Ξενοδοχείο Imperial
Οι χρόνοι τις άμμου εξαντλούνται. Καθισμένη εδώ στο μπαλκόνι, βλέποντας τον Ρίτσαρντ να κάνει σκι με αλεξίπτωτο στον κόλπο, είναι δύσκολο να πιστέψω πως θα είμαστε στο Έξετερ αύριο. Ο Ρίτσαρντ ορκίζεται ότι το πρώτο πράγμα που θα κάνει, θα είναι να κλείσει τις διακοπές της επόμενης χρονιάς. Ήταν μια πραγματικά εκπληκτική επιτυχία- ένας θεός ξέρει πώς το κάνουν με την τιμή, γίνεται λόγος για επιδότηση από την ισπανική κυβέρνηση. Εν μέρει είναι η διακριτική αλλά εξαιρετικά εκλεπτυσμένη οργάνωση- ούτε ίχνος από Butlins¹, παρόλο που διοικείται από Βρετανούς και είμαστε όλοι, όλως περιέργως, από τη Δυτική Ακτή. Αντιλαμβάνεσαι ότι ο Ρίτσαρντ κι εγώ ήμασταν τόσο απασχολημένοι που δεν μπήκαμε ούτε μια φορά στον κόπο να επισκεφτούμε το Λας Πάλμας; (Τελευταίο μίνι δελτίο ειδήσεων: ο Μαρκ Χέιστινγκς, ο Σύμβουλος Παραλίας, μόλις έστειλε ορχιδέες στο δωμάτιο!) Θα σου πω τα πάντα γι’ αυτόν αύριο. Νταϊάνα.
18 Ιουλίου. Ξενοδοχείο Imperial
Έκπληξη! Αυτός ο υπολογιστής πάλι! Απ’ ότι φαίνεται υπήρξε κάποιο μπέρδεμα από τη μεριά του Γάκτγουικ, το αεροσκάφος μας δεν θα είναι εδώ μέχρι αύριο το νωρίτερο. Ο Ρίτσαρντ μάλλον ανησυχεί που δεν θα πάει στο γραφείο σήμερα. Σπαταλήσαμε τις τελευταίες μας ταξιδιωτικές επιταγές, αλλά ευτυχώς στο ξενοδοχείο είναι θαυμάσιοι, χάρη και πάλη στο Μαρκ. Όχι μόνο δεν θα υπάρξει επιβάρυνση, μα ο ρεσεψιονίστ είπε πως θα μας προκαταβάλουν ευχαρίστως όσα μετρητά χρειαστούμε. Έι, έι… Μια ελαφρά απογοήτευση, μολοταύτα. Περπατήσαμε κατά μήκος της ακτής σήμερα το απόγευμα, για πρώτη φορά μαζί. Δεν είχα αντιληφθεί πόσο τεράστιο είναι αυτό το θέρετρο στην πραγματικότητα- απλώνεται για μίλια κατά μήκος της ακτής και το μισό ακόμα χτίζεται. Παντού έρχονταν άνθρωποι με τα λεωφορεία του αεροδρομίου από το Σέφιλντ και το Μάντσεστερ και το Μπέρμινχαμ, μέσα σε μισή ώρα κολυμπάνε και κάνουν θαλάσσιο σκι, σεργιανίζοντας στις εκατοντάδες πισίνες με τα duty-free Campari τους. Βλέποντάς τους απ’ έξω, όπως ήταν, είναι μάλλον περίεργο. Νταϊάνα.
25 Ιουλίου. Ξενοδοχείο Imperial
Ακόμη εδώ. Ο ουρανός είναι γεμάτος αεροσκάφη που πετούν από το Γκάτγουϊκ και το Χίθροου, αλλά κανένα από αυτά, απ’ ότι φαίνεται, δεν είναι δικό μας. Κάθε πρωί περιμένουμε στο λόμπι με τις βαλίτσες μας πακεταρισμένες, αλλά το λεωφορείο του αεροδρομίου δε φτάνει ποτέ. Μετά από μια ώρα ή κάτι τέτοιο ο ρεσεψιονίστ αναγγέλλει ότι έχει υπάρξει κάποια αναβολή και βαδίζουμε με κόπο πίσω, σε μια ακόμη μέρα δίπλα στην πισίνα, στα ποτά, κάνοντας θαλάσσιο σκι χωρίς χρέωση. Τις λίγες πρώτες μέρες ήταν μάλλον διασκεδαστικό, παρόλο που ο Ρίτσαρντ ήταν θυμωμένος και με κατάθλιψη. Η εταιρεία είναι σημαντικός προμηθευτής της Leyland² κι αν πέσει τσεκούρι, τα μεσαία στελέχη είναι τα πρώτα που θα το νιώσουν. Αλλά από το ξενοδοχείο μας έχουν δώσει απεριόριστη πίστωση, κι ο Μαρκ λέει πως όσο δεν περνάμε το όριο, πιθανώς να μην ενδιαφερθούν ποτέ να εισπράξουν. Καλά νέα: η εταιρεία μόλις τηλεγράφησε στο Ρίτσαρντ λέγοντάς του να μην ανησυχεί. Απ’ ότι φαίνεται, ορδές ανθρώπων έχουν κολλήσει με τον ίδιο τρόπο. Απέραντη ανακούφιση- ήθελα να σου τηλεφωνήσω, αλλά εδώ και μέρες όλες οι γραμμές έχουν μπλοκαριστεί. Νταϊάνα.
15 Αυγούστου. Ξενοδοχείο Imperial
Τρεις βδομάδες ακόμα! Υστερικό γέλιο στον παράδεισο… οι αγγλικές εφημερίδες που μεταφέρονται αεροπορικώς εδώ είναι γεμάτες, δίχως αμφιβολία θ’ άκουσες πως θα γίνει κυβερνητική έρευνα. Προφανώς, αντί να γυρίζουν κόσμο πίσω απ’ τα Κανάρια, οι αερογραμμές στέλνουν τα δικά τους αεροπλάνα στην Καραϊβική να μαζέψουν τα αμερικανικά ρεύματα παραθεριστών. Άρα οι φτωχοί Βρετανοί έχουν κολλήσει εδώ επ’ αόριστον. Εκατοντάδες από εμάς βρίσκονται κυριολεκτικά στο ίδιο πλοίο. Το εκπληκτικό είναι ότι συνηθίζεις. Οι άνθρωποι του ξενοδοχείου είναι όλο γλύκα, έχουν άρει όλους τους περιορισμούς, οργανώνοντας κάθε είδους επιπλέον εκδηλώσεις. Υπάρχει ένα πολύ πολιτικό καμπαρέ, και μια υποθαλάσσια αρχαιολογική ομάδα θα πάει να σηκώσει μια ισπανική καραβέλα από το βυθό της θάλασσας. Για να γεμίσω το χρόνο μου, συμμετέχω σε μια ερασιτεχνική θεατρική ομάδα, σκεφτόμαστε ν’ ανεβάσουμε τη Σημασία του να είναι κανείς σοβαρός. Ο Ρίτσαρντ τα δέχεται όλα με εκπληκτική ηρεμία. Ήθελα να το ταχυδρομήσω αυτό από το Λας Πάλμας, αλλά δεν υπάρχουν λεωφορεία σε λειτουργία, κι όταν βάλαμε μπρος με τα πόδια, ο Ρίτσαρντ κι εγώ, χαθήκαμε σ’ ένα λαβύρινθο από εργοτάξια. Νταϊάνα.
5 Σεπτεμβρίου. Ξενοδοχείο Imperial
Δεν έχουμε νέα ακόμη. Ο χρόνος κινείται σαν όνειρο. Κάθε πρωί ένα πλήθος αμήχανων ανθρώπων συνωστίζεται στο λόμπι, προσπαθώντας να βρει νέα για τις πτήσεις επιστροφής του. Εν πολλοίς, όλοι το παίρνουν εκπληκτικά καλά, δείχνοντας το πραγματικό βρετανικό πνεύμα. Οι περισσότεροι, σαν το Ρίτσαρντ, είναι στελέχη στη βιομηχανία, αλλά οι εταιρείες, δόξα τω Θεώ, ήταν απολύτως θαυμάσιες και μας τηλεγράφησαν να επιστρέψουμε όποτε θα μπορέσουμε. Ο Ρίτσαρντ κυνικά σχολιάζει ότι με τα τωρινά επίπεδα βιομηχανικής στασιμότητας, και με την Κυβέρνηση να πληρώνει τα σπασμένα, μάλλον χαίρονται που είμαστε εδώ. Ειλικρινά, είμαι πολύ απασχολημένη με χίλιες δυο δραστηριότητες για ν’ ανησυχήσω- υπάρχει ένα είδος μίνι- Αναγέννησης των τεχνών που λαμβάνει χώρα. Ανάμεικτα σάουνες, μαθήματα cordon bleu, ομάδες υποστήριξης, το θέατρο φυσικά, και θαλάσσια βιολογία. Παρεμπιπτόντως, δεν καταφέραμε ποτέ να μπούμε στο Λας Πάλμας. Ο Ρίτσαρντ νοίκιασε ένα θαλάσσιο ποδήλατο χθες και αναχώρησε από την ακτή. Απ’ ότι φαίνεται, ολόκληρο το νησί χωρίζεται σε σειρές από τεράστια αυτοτελή θέρετρα- αποθέματα ανθρώπων, τ’ αποκάλεσε ο Ρίτσαρντ. Εικάζει ότι υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που είναι ήδη εδώ, κυρίως αγγλική εργατική τάξη από το Βορρά και την περιοχή των Midland . Κάποιοι από αυτούς, απ’ ότι φαίνεται, βρίσκονται εδώ ένα χρόνο, ζώντας σχετικά ευτυχισμένα, παρόλο που οι εγκαταστάσεις τους δεν είναι πουθενά τόσο καλές όσο οι δικές μας. Πρόβα κουστουμιών σήμερα. Σκέψου με σαν Λαίδη Μπράκνελ – είναι αξιοθρήνητο που δεν υπάρχει κανείς άλλος αρκετά ώριμος για να παίξει το ρόλο, είναι όλοι στα είκοσι και στα τριάντα τους, αλλά ο Τόνι Τζόνσον, ο σκηνοθέτης, ένας πρώην στατιστικολόγος της ICI³, είναι πολύ γλυκός με αυτό. Νταϊάνα.
6 Οκτωβρίου. Ξενοδοχείο Imperial απλά μια σύντομη κάρτα
Υπήρξε μια κρίση σήμερα το πρωί όταν ο Ρίτσαρντ, ο οποίος είναι πολύ άκεφος προσφάτως, τελικά ήρθε σε σύγκρουση με τη διοίκηση του ξενοδοχείου. Όταν μπήκα στο λόμπι μετά το μάθημα γαλλικής συζήτησης, ένα τεράστιο πλήθος είχε συγκεντρωθεί, ακούγοντάς τον να φλυαρεί με τους ρεσεψιονίστ. Ήταν πολύ ερεθισμένος, αλλά ακραία λογικός μ’ ένα τρελό τρόπο, απαιτώντας ένα ταξί (δεν υπάρχει κανένα εδώ, κανείς δεν πάει ποτέ πουθενά) να τον πάει στο Λας Πάλμας. Αντιδρώντας, επέμενε να του επιτρέψουν να τηλεφωνήσει στον Κυβερνήτη των Νησιών, ή στον Ελβετό Πρόξενο. Ο Μαρκ και ο Τόνι Τζόνσον έφθασαν τότε μ’ ένα γιατρό. Υπήρξε μια δυσάρεστη μάχη για μια στιγμή, κι έπειτα τον πήραν στο δωμάτιό μας. Πίστεψα πως ήταν τελείως εκτός, αλλά μισή ώρα αργότερα, όταν βγήκα απ’ το ντουζ, είχε εξαφανιστεί. Ελπίζω να συνέρχεται κάπου. Η διοίκηση του ξενοδοχείου παραήταν καλή, αλλά με εξέπληξε που κανείς δεν προσπάθησε να παρέμβει. Απλά κοίταζαν τα πάντα άτονα κι επέστρεψαν στην πισίνα. Μερικές φορές πιστεύω ότι δεν βιάζονται να πάνε σπίτι. Νταϊάνα.
12 Νοεμβρίου. Ξενοδοχείο Imperial
Κάτι αξιοθαύμαστο συνέβη σήμερα – είδα τον Ρίτσαρντ για πρώτη φορά αφότου έφυγε. Ήμουν έξω στην παραλία για το πρωϊνό μου τζόκινγκ και να τος, καθισμένος κάτω από μια ομπρέλα. Έδειχνε πολύ μαυρισμένος και υγιής, αλλά πολύ πιο αδύνατος. Μου είπε ήρεμα μια παράλογη ιστορία με το σύνολο των Καναρίων νησιών να αναπτύσσονται από τις κυβερνήσεις της Δυτικής Ευρώπης, σε σύμπραξη με τις ισπανικές αρχές, ως ένα είδος μόνιμου θερέτρου για τους μη κατάλληλους να προσληφθούν, όχι μόνο τους εργάτες στα εργοστάσια, αλλά και τους περισσότερους από τους ανθρώπους της διοίκησης επίσης. Σύμφωνα με το Ρίτσαρντ, υπάρχει μια παραλία που χτίζεται για τους Γάλλους στην άλλη πλευρά του νησιού, και άλλη μια για τους Γερμανούς. Και τα Κανάρια είναι μόνο μία από τις πολλές τοποθεσίες στη Μεσόγειο και την Καραϊβική. Άπαξ και βρεθούν εκεί, στους παραθεριστές δεν θα επιτραπεί ποτέ να επιστρέψουν σπίτι, από φόβο να ξεκινήσουν επαναστάσεις. Προσπάθησα να επιχειρηματολογήσω μαζί του, αλλά σηκώθηκε αδιάφορα και είπε πως θα πήγαινε να σχηματίσει μια ομάδα αντίστασης, έπειτα βάδισε μακριά κατά μήκος της παραλίας. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχει βρει τίποτα για ν’ απασχολεί το μυαλό του- μακάρι να συμμετείχε στη θεατρική μας ομάδα, τώρα κάνουμε πρόβα το Πάρτι Γενεθλίων του Πίντερ. Νταϊάνα.
10 Ιανουαρίου 1986. Ξενοδοχείο Imperial
Στενάχωρη μέρα. Ήθελα να σου στείλω ένα τηλεγράφημα, αλλά υπήρχαν πολλά που έπρεπε να κάνω. Ο Ρίτσαρντ θάφτηκε σήμερα το πρωί. Στο νέο διεθνές κοιμητήριο στους λόφους που βλέπουν στον κόλπο. Σημάδεψα αυτό το σημείο μ’ ένα Χ. Τον είχα δει τελευταία φορά πριν δυο μήνες, αλλά συμπεραίνω ότι μετακινούνταν στο νησί, ζώντας στα μισοκατασκευασμένα ξενοδοχεία και προσπαθώντας ανεπιτυχώς να ιδρύσει την ομάδα αντίστασής του. Πριν λίγες μέρες φαίνεται ότι έκλεψε μια ακατάλληλη να αποπλεύσει βενζινάκατο και ξεκίνησε για την αφρικανική ακτή. Το σώμα του ξεβράστηκε στην ακτή χθες σε μια από τις γαλλικές παραλίες. Δυστυχώς, είχαμε χάσει τελείως επαφή, παρόλο που νιώθω πως η εμπειρία μου έδωσε ένα βαθμό διορατικότητας και ωριμότητας που μπορώ να χρησιμοποιήσω αποτελεσματικά όταν παίξω την Κλυταιμνήστρα στη νέα παραγωγή από τον Τόνι της Ηλέκτρας. Αυτός και ο Μαρκ Χέιστινγκς είναι κολόνες δύναμης. Νταϊάνα.
3 Ιουλίου 1986. Ξενοδοχείο Imperial
Είμαι πραγματικά εδώ ένα χρόνο; Έχω τόσο χάσει επαφή με την Αγγλία που μόλις που μπορώ να θυμηθώ πότε σου έστειλα τελευταία φορά καρτ-ποστάλ. Ήταν μια χρονιά με το πιο υπέροχο θέατρο, με ρόλους που κάποτε δεν θα είχα ονειρευτεί ποτέ ότι θα έπαιζα, και με κοινό τόσο πιστό που μετά βίας μπορώ ν’ αντέξω στη σκέψη του να το εγκαταλείψω. Τα ξενοδοχεία είναι γεμάτα τώρα και παίζουμε σε μια κατάμεστη αίθουσα κάθε βράδυ. Υπάρχουν τόσα πολλά να κάνεις εδώ, κι όλοι είναι τόσο πλήρεις, που σπάνια βρίσκω χρόνο να σκεφτώ το Ρίτσαρντ. Εύχομαι τόσο πολύ να ήσουν εδώ, με τον Τσαρλς και τα παιδιά- αλλά μάλλον είσαι, σ’ ένα από τα χιλιάδες ξενοδοχεία κατά μήκος της παραλίας. Οι ταχυδρομικές υπηρεσίες είναι τόσο αλλοπρόσαλλες, ενίοτε σκέφτομαι ότι όλες μου οι κάρτες προς εσένα δεν έχουν σταλεί ποτέ, μα κείτονται αταξινόμητες μαζί μ’ ένα εκατομμύριο άλλες στα θησαυροφυλάκια του παλμπάλαιου ταχυδρομείου πίσω απ’ το ξενοδοχείο. Αγάπη σε όλους σας. Νταϊάνα.
Σημειώσεις
¹ Butlin’s: μεγάλη αλυσίδα από κατασκηνώσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, που άρχισαν να φτιάχνονται τη δεκαετία του ’30 çμε σκοπό διακοπές προσιτές στο μέσο Βρετανό. Πολλές από αυτές, μέσα στην τιμή του καταλύματος, συμπεριλάμβαναν και άλλες δραστηριότητες.
² British Leyland Motor Corporation: μια μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία του Ηνωμένου Βασιλείου που δημιουργήθηκε το 1968. Μεταξύ των εταιρειών (που όλες μαζί ήταν σχεδόν 100) υπήρχαν αυτοκινητοβιομηχανίες, κατασκευαστές λεωφορείων και φορτηγών, εταιρείες ψυγείων, εταιρείες κατασκευής πολεμικών οχημάτων, κλπ. Η εταιρεία έμεινε στην ιστορία ως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα παρακμής της βιομηχανίας της Βρετανίας τη Δεκαετία του 1970.
³ ICI: η μεγαλύτερη χημική βιομηχανία της Αγγλίας.
Ο J. G. Ballard (1930-2009) γεννήθηκε στη Σαγκάη. Με την επίθεση στο Περλ Χάμπορ, η οικογένειά του φυλακίστηκε, για να επιστρέψουν τελικά στην Αγγλία το 1946. Ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική στο Cambridge και παράλληλα άσκησε διάφορα επαγγέλματα πριν τελικά καταταγεί στη RAF και φύγει για τον Καναδά. Τα πρώτα του διηγήματα δημοσιεύτηκαν το 1956 και το πρώτο του μεγάλο μυθιστόρημα, “The Drowned World”, το 1962, που το ακολούθησε το “The Crystal World”, το 1966. Θεωρήθηκε κατεξοχήν εκφραστής του νέου κύματος της βρετανικής επιστημονικής φαντασίας, παρότι το έργο του ξεπερνάει κατά πολύ το πλαίσιό της. Τα μυθιστορήματά του κέρδισαν διακρίσεις και βραβεία και πολλά απ’ αυτά μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, όπως η “Έκθεση Ωμοτήτων/ Atrocity Exhibition” (1969) από τον Τζόναθαν Βάις, το προκλητικό, φετιχιστικό “Crash” (1973), από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, και το “Empire of the Sun” (1984/ “Αυτοκρατορία του ήλιου”, μια ημιαυτοβιογραφική εξιστόρηση της ζωής σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ιαπώνων στη Σαγκάη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, βιβλίο που τιμήθηκε με το Guardian Fiction Prize και καθιέρωσε τη φήμη του οριστικά στο ευρύ κοινό. Μεταγενέστερα έργα του όπως τα “Cocaine Nights”, 1996, “Super-Cannes”, 2000 (Commonwealth Writers’ Prize) και “Millennium People”, 2003, απέσπασαν ενθουσιώδεις κριτικές από τον διεθνή Τύπο και τιμήθηκαν επίσης με βραβεία και διακρίσεις. Πέθανε στις 19 Απριλίου 2009 ύστερα από μάχη με τον καρκίνο του προστάτη που είχε διαγνωστεί τρία χρόνια νωρίτερα, σε ηλικία 78 ετών. (από biblionet)
