Η Ελένη που έγινε Μενέλαος

Γεννήθηκε το 1926 στις Σέρρες. «Αγοράκι; Κοριτσάκι;» ρώτησε η λεχώ με τη λαχτάρα της μητέρας που θέλει να μάθει το γένος του καρπού της. «Μια στιγμή» της είπαν οι παριστάμενοι στον τοκετό. Περιεργάσθηκαν το νεογέννητο και οι γνώμες διχάστηκαν. Διφορούμενη κατάστασις. Κι έτσι κι αλλοιώς. «Μάλλον αγοράκι» έλεγαν οι μεν. «Μάλλον κοριτσάκι» έλεγαν οι άλλοι. Επικράτησαν οι δεύτεροι. «Κοριτσάκι. Να σου ζήσει». Το βάφτισαν. «Ελένη» είπε ο ανάδοχος. «Ελένη;» ρώτησε ο παπάς με δυσπιστία. «Ελένη» επέμεινε ο νουνός.

Με φουστανάκια η Ελενίτσα. Με μακρυά μαλλάκια η Ελενίτσα. Στο παρθεναγωγείο η Ελενίτσα. Όσο μεγάλωνε όμως και πλησίαζε την εφηβική της ηλικία τόσο και θέριευε. Σίφουνας στο σχολείο. Ταύρος μέσα σε γυαλάδικο. Δεν είναι μόνο που κλωτσούσε. Θορυβούσε, έδερνε. Είχε τη μανία να σφίγγει και να συνθλίβει τις συμμαθήτριές της, να τις ρίχνει κάτω, να τις τσιμπά, να τις βασανίζει, να πέφτει από πάνω τους.

Και μόλις σχολούσε πού την έχανες, πού την εύρισκες: παιχνίδι με τ’ αγόρια.

Μόνο η συντροφιά των αγοριών την ευχαριστούσε. «…Τούτο ακριβώς προκάλεσε την προσοχή των καθηγητών της οι οποίοι ανεφέρθησαν εις την Νομιατρικήν υπηρεσίαν και εγένοντο ούτω αφορμή επισταμένης ιατρικής εξετάσεως…» γράφει στην ‘Θέμιδα’ ο Σερραίος δικηγόρος κ. Φωτιάδης που ασχολήθηκε με την υπόθεση. Την πήγαν στο δημοτικό νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης. Από το θάλαμο των γυναικών πήραν την Ελενίτσα όταν την οδήγησαν στο χειρουργείο. Στο θάλαμο των αντρών την μετέφεραν μετά την εγχείρηση.

«Να σας ζήσει. Παλληκαράκι». Του έκοψαν τα μαλλιά. Του φόρεσαν παντελόνια και σε όσους επέμεναν να τον φωνάζουν Ελένη, αυτός αντέτασσε το νέο του όνομα: «Μενέλαος».

Ονοματοθεσία εντελώς ιδιωτική και ανεπίσημη. Κι εδώ είναι που μπερδεύουν τα πράγματα. Αρνείται ο Ληξίαρχος ν’ αναγνωρίσει το νέο όνομα. Ελένη την έχει γραμμένη στα χαρτιά του. Στ’ όνομα της Ελένης εκδίδει τα πιστοποιητικά του.

«Μα κύριε Ληξίαρχε, αμφιβάλετε; Τι δηλαδή θα μας πείτε;… Με το παρντόν κιόλας αλλά το πράγμα είναι φως φανάρι. Άντρας. Ορίστε».

Αλλοίμονον όμως αν σε κάθε περίπτωση οι Ληξίαρχοι ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν και χρέη πραγματογνώμονος. Δεν είναι η ουσία που προσέχουν. Ο τύπος τους ενδιαφέρει.

«Είπαμε: Χαρτί από το Πρωτοδικείο».

Τρέχουν στο Πρωτοδικείο. Μεγάλο νομικό ζήτημα. Στύβουν τα κεφάλια τους οι λειτουργοί της Θέμιδος. Πώς θα γίνει η μεταβολή; Δεύτερο βάπτισμα; Το απαγορεύουν οι κανόνες της Εκκλησίας. Δεν είναι μπανιέρα η κολυμπήθρα για να μπαίνουμε και να βγαίνουμε όταν μας καπνίσει. «Εις Κύριος, μιά πίστις, έν βάπτισμα». Ναι αλλά πάλι ποιος Θεός το θέλει να περιφέρεται κοτζάμ Αδάμ με τ’ όνομα της Εύας; Μια μόνη λύσις έπρεπε να βρεθεί. Και βρέθηκε. Μακρότατη σειρά των «επειδή» και «επειδή» για να φθάσουν στο «δια ταύτα». «…Επειδή εκ των εξετασθέντων μαρτύρων (τι χρείαν έχομεν μαρτύρων;) έχει βεβαιωθεί ότι το κατά την 31 Μαΐου 1926 γεννηθέν τέκνον του αιτούντος φερόμενον ως θήλυ και υπό το όνομα Ελένη, ουδόλως ανήκει εις το θήλυ, αλλά εις το άρρεν φύλον, η δε περίπτωσις του είναι περίπτωσις φαινομενικού ερμαφροδιτισμού… επειδή… επειδή… δια ταύτα δέχεται την υπό κρίσιν αίτησιν και διατάσσει την διόρθωσιν της ληξιαρχικής πράξεως, όπως διορθωθεί το φύλον από θήλυ σε άρρεν… Βεβαιούν δε τη μεταβολήν του ονόματος από Ελένη εις Μενέλαον και διατάσσει την εν τω περιθωρίω της αυτής πράξεως καταχώρησιν αυτής».

Τόση φασαρία για να αλλάξει ένα φύλο κι ένα όνομα. Πόσο πρακτικά έλυσαν το πρόβλημα οι ποιητές και οι λόγιοί μας. Ούτε χειρουργείο, ούτε πρωτοδικείο, ούτε Νομίατρος. Ασύδοτα και προνομιούχα πλάσματα που όποτε θέλουν αλλάζουν όνομα και περιφέρονται με ψευδώνυμα, όποτε τούς γουστάρει απωθούν το φύλο τους –υπάρχει στα νεοελληνικά γράμματα ένα προηγούμενο- χωρίς να περνούν από το τραπέζι του χειρουργείου.

Δεν τα ήξερες Μενέλαε; Η μήπως ενόμισες ότι είναι πιο εύκολο να προκαλέσεις μια δικαστική απόφαση παρά ν’ αποκτήσεις τον τίτλο του λογίου;

Π. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ 6.3.1947