Από τον ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη στο κυπριακό ρεμπετοράπ, μια μουσική κολεκτίβα προσφέρει ποιητική διέξοδο στην κυπριακή διάλεκτο ισορροπώντας τους στίχους της πάνω στους χοντρούς φθόγγους και τις ιδιαίτερες λέξεις της κυπριακής καθομιλουμένης. Μιλάμε για την κολεκτίβα «Barco Pirata» και όπως δηλώνουν οι ράπερς που την απαρτίζουν «Εν είμαστε συγκρότημα, εν είμαστε εταιρεία, εν είμαστε κλίκα, τζαι εν είμαστε το είδος κατανάλωσης… Είμαστε άνθρωποι της μουσικής τζαι της τέχνης με μια κοινή αισθητική τζαι ένα κοινό παρονομαστή, που είναι ο σεβασμός προς την τέχνη που κάμνουμε τζαι προς τούτους που την ακολουθούν τζαι που τη στηρίζουν». Μετά το πρώτο άκουσμα, όπου αναμφίβολα θα κρεμαστείς από τη ροή των κυπριακών με τα τζαι, τα τζιαμέ και τα πουρτού, δεν μπορεί παρά να σε διαπεράσουν ο ρυθμός κι οι στίχοι.
«Μισός πλανήτης πρόσφυγες εσύ που ζιείς ρε βλάκα».
Σίγουρα αυτό που κάποιος προσέχει πρώτα στα τραγούδια σας είναι η χρήση της κυπριακής διαλέκτου. Η χρήση αυτή πηγάζει από κάποια εσωτερική αναγκαιότητα, ως μια περαιτέρω καλλιτεχνική πρόταση ή απλά επειδή η κυπριακή διάλεκτος κυλάει καλύτερα;
Το κυπριακό ραπ αποτελεί μια περαιτέρω καλλιτεχνική πρόταση ως έκφραση, σίγουρα. Αυτό είναι δεδομένο. Εμείς μάλλον το κάνουμε και από φυσική ανάγκη… Όταν θεωρείς σημαντικά αυτά που έχεις να πεις, δεν συμβιβάζεσαι με τίποτε άλλο εκτός από αυτό που τα εκφράζει απόλυτα. Όλοι μας ραπάραμε στα ελληνικά στο παρελθόν και μερικοί από εμάς ακόμα ραπάρουν και στα ελληνικά (όπως πχ ο la slave). Αλλά η γλώσσα που σκεφτόμαστε είναι κυπριακή… Αυτό από μόνο του δημιουργεί την ανάγκη να τα πεις όπως ακριβώς τα σκέφτεσαι. Γi’ αυτό και κυλάνε καλυτέρα.
To Barco Pirata μπορεί να οριστεί ως ραπ για μια κοινότητα ή πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης ενός κοινού έξω από την κυπριακή γεωγραφία;
Γεωγραφικά ακόμα δεν στρέψαμε το βλέμμα μας έξω από το νησί (τουλάχιστον σαν σύνολο, γιατί έχουμε μέλη με συνεργασίες στο εξωτερικό) αλλά η κολεκτίβα μας δεν απευθύνεται μόνο στο ραπ κοινό της κυπρίου. Η μουσική μας πραγματεύεται τόσες πολλές πτυχές της καθημερινότητας, που δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στα αυτιά όσων αντιλαμβάνονται την χιπ χοπ κουλτούρα. Έχοντας αυτό υπόψη, η ανθρώπινη εμπειρία είναι παγκόσμια και συχνά συλλογική, πράγμα που από μόνο του δίνει στη μουσική μια δυνατότητα να υπερπηδήσει σύνορα και φραγμούς, γλωσσικούς ή εκφραστικούς. Χωρίς να λέμε ότι δεν θα φιλοξενήσουμε και αγγλόφωνους ή ελληνοφώνους καλλιτέχνες στην κολεκτίβα, που αυτό θα σημαίνει πως στοχεύουμε ήδη προς τα έξω.
Οι στίχοι σας αποτελούν σε ένα μεγάλο μέρος τους ένα κατηγορώ για τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Ευαγγελίζονται οι στίχοι σας κάποιο είδος επανάστασης, πνευματικής ή κοινωνικής;
Προσωπικής θα έλεγα πρωτίστως. Η επανάσταση δεν έρχεται από έξω προς τα μέσα. Από μέσα έρχεται. Η πρώτη επανάσταση που πρέπει ο καθένας μας να κάνει είναι στον εαυτό του. Αυτό μεταφράζει και η κολεκτίβα μας σαν ύπαρξη. Το να κάνεις κάτι όχι μόνο για τον εαυτό σου. Να υπερπηδήσεις το εγώ σου. Να ευαισθητοποιηθείς, να νοιώσεις, να διερωτηθείς, να μοιραστείς, να κάνεις αυτοκριτική. Αυτά δεν είναι ευαγγέλιο. Αυτά είναι ο μονός τρόπος να κάνεις το πρώτο βήμα. Πριν ακόμα αρχίσεις να ονειρεύεσαι οποιανδήποτε κοινωνική επανάσταση. Μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων έχουν ήδη ξυπνήσει και οποιαδήποτε αναφορά μας σε έμπρακτες κοινωνικές αλλαγές ή επαναστάσεις είναι το κάλεσμά μας σε αυτούς και ένας τρόπος να τους πούμε πως δεν είναι μόνοι. «Εννα πάμε δέκα όξυπνοι τζαι κάτι νυχτοβάτες…» λέει ο στίχος. Το κατηγορώ για την σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα πιστεύουμε πως είναι η φυσική αντίδραση κάθε νοήμονος και ευαίσθητου ανθρώπου που αντιλαμβάνεται σε ποιον πλανήτη ζει χωρίς να ρομαντικοποιεί την πραγματικότητα ή να θέλει να κοιτάξει αλλού. Φυσικά για να δεις τα πράγματα σαν εμάς πρέπει να μας μοιάζεις και λίγο. Δεν περιμένουμε π.χ. να αγκαλιάσουν την μουσική και τον στίχο μας άτομα που επωφελούνται από αυτό το σύστημα ή άτομα τα οποία δεν νοιάζονται πραγματικά για τα προβλήματα που συνέχεια προβάλλουμε, όπως την αδικία, την φτώχεια, την αποξένωση κλπ.
Την πρώτη φορά που σας άκουσα στο live σας η πρώτη σκέψη που πέρασε από το μυαλό μου ήταν: από τον Βασίλη Μιχαηλίδη στο κυπριακό ραπ. Προσφέρει το Barco Pirata ένα είδος συνέχειας στην κυπριακή ποίηση;
Αυτό νομίζω θα το πει ο καιρός. Εμείς γράφουμε αυτά που νοιώθουμε και αυτά που ζούμε. Αν είναι ποίηση ή όχι, δεν μας απασχολεί. Αυτό που κοιτάμε είναι να είναι ποιοτικό, αυθεντικό, ειλικρινές και πηγαίο. Τιμή μας να ξεκινάς από τον Μιχαηλίδη και να τελειώνεις σε εμάς, αλλά ο στόχος μας δεν είναι να καταταγούμε κάπου σαν τέχνη.
Όσοι είναι από Λεμεσό σίγουρα έχουν περάσει τα εφηβικά τους χρόνια στο Kingston rock club, και από όσο ξέρω κάποιοι από εσάς έχουν ροκ ακούσματα. Γιατί επιλέξατε το ραπ ως μέσο έκφρασης; Είναι εν κατακλείδι το ραπ το ροκ της εποχής μας;
Νομίζω πως το ροκ ήταν κάτι σαν το ρεμπέτικο για την εποχή του. Και εμείς κάτι σαν ρεμπέτικο πάρα κάτι σαν ροκ. Πολλοί από εμάς έχουν ροκ ακούσματα και κατ’ επέκταση επιρροές, κι αυτό νομίζω είναι ένα από τα στοιχεία που μας ξεχωρίζει και λίγο από την υπόλοιπη σκηνή. Γι` αυτό και μας ακούνε και πολλοί ροκάδες. Το δικό μας ραπ πραγματεύεται την πραγματικότητα με μια λίγο πιο ωμή γλώσσα από ό,τι συνήθιζε να το κάνει το ροκ. Γι’ αυτό και θεωρούμε το ραπ το κατάλληλο μέσο έκφρασης για εμάς. Μας αρέσει να τα λέμε ρεαλιστικά, ωμά και μερικές φορές βρώμικα.
Ποιες είναι εν τέλει οι στιχουργικές και μουσικές αναφορές σας;
Ο καθένας από μας που βρίσκεται στο «πλοίο» έχει την δική του προσωπικότητα και την δική του ιδιοσυγκρασία. Επομένως οι στιχουργικές και μουσικές μας αναφορές δεν είναι συγκεκριμένες, το κάθε τραγούδι έχει τη θεματολογία του και ο καθένας από μας εναποθέτει την άποψή του. Οι στίχοι μας πηγάζουν μέσα από τα κοινά αλλά και τα προσωπικά μας βιώματα και την ανάγκη του καθενός να εκφράσει αυτά που νιώθει και σκέφτεται.
Πώς δένει η κουλτούρα του ραπ, έτσι όπως αυτό αναπτύχθηκε σε φτωχογειτονιές των Ηνωμένων Πολιτειών, με την κυπριακή κοινωνική πραγματικότητα;
Το ραπ έχει τες ρίζες του στην Αμερική και δημιουργήθηκε από ανθρώπους που μέσω αυτού διασκέδαζαν και στη συνέχεια εξιστορούσαν τον τρόπο ζωής και τα προβλήματά τους. Από τα πάρτυ ξεκίνησε το MC-ing. Στην εξέλιξή του έγινε μέσο έκφρασης μιας καταπιεσμένης ομάδας ανθρώπων και ουσιαστικά ο κοινωνικοπολιτικός τους λόγος. Εμείς σαν κύπριοι ράπερς και παραγωγοί δεν ήρθαμε να αντιγράψουμε ούτε τον τρόπο ζωής αλλά ούτε και τα λεγόμενα των Αμερικάνων. Εμείς αυτό που κρατήσαμε ήταν ο ρυθμός και οι τεχνοτροπίες της μουσικής. Εννοείται πως η κουλτούρα του χιπ χοπ ξέφυγε πια από τα αμερικανικά δεδομένα και είναι παγκόσμια, όπως παγκόσμιο είναι και το φαινόμενο ότι από όπου περνά αφήνει και παίρνει στοιχεία. Αυτό εμείς, το δικό μας στοιχείο, προσπαθούμε να αφήνουμε και στις παραγωγές και στους στίχους και στις εμφανίσεις μας. Να κάνουμε το δικό μας χιπ χοπ. Κι αυτό, όπως παλιά το ραπ στις φτωχογειτονιές της Αμερικής, εν τέλει πήρε το ρόλο της μουσικής που ακουμπάει τα προβλήματα της καθημερινότητάς μας στην Κύπρο, όπως καμία άλλη. Οι ράπερς όπως τότε έτσι και τώρα γίνονται η φωνή μιας μεγάλης μερίδας ανθρώπων οι οποίοι δεν είδαν ποτέ την σκέψη τους να γίνεται μουσική. Γίνονται ο καθρέφτης της κοινωνίας στην πιο ωμή της και λυρική μορφή. Ακουμπούν θέματα που οι πλείστοι καλλιτέχνες δεν θα άγγιζαν, πάντα με έναν καυστικό και ευφυή τρόπο.
Πρόσφατα είχαμε εκλογές και για ακόμη μια φορά ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης ήταν το κυπριακό. Μπορεί το κυπριακό ραπ να `ναι και τουρκοκυπριακό;
Το ραπ είναι ραπ. Ανεξαρτήτως γλώσσας και καταγωγής. Υπάρχουν ήδη Τουρκοκύπριοι που ραπάρουν και πολλοί ραπάρουν και πολύ καλά. Ραπάρουμε και μαζί όταν πηγαίνουμε σε δικοινοτικά events. Η κουλτούρα του χιπ χοπ δεν αφήνει χώρο για πολιτικούς διαπληκτισμούς και φανατισμούς μεταξύ καλλιτεχνών. Εμείς αυτό το κάναμε καθαρό από τα τραγούδια και τις εμφανίσεις μας πριν ακόμα γίνουμε κολεκτίβα.
Το ραπ είναι ραπ. Ανεξαρτήτως γλώσσας και καταγωγής.
Ποια η σχέση σας με την Ελλάδα και την ελληνική ραπ μουσική σκηνή;
Η ελληνική ραπ σκηνή σίγουρα για πόλους Κύπριους ράπερς ήταν το ερέθισμα στο να ξεκινήσουν να ακούνε ή να γράφουν ραπ. Εμείς εκτός από τις προφανείς επιρροές που δεχτήκαμε από Έλληνες καλλιτέχνες και τις καλές σχέσεις που έχουμε με μερικούς από αυτούς, έχουμε και μερικές συνεργασίες μελών μας με πολύ καλούς Έλληνες ράπερς. Θα πω απλά ενδεικτικά ότι ο Smilin έχει κάνει παραγωγές για Μόνιμο Κάτοικο, SMA, Σίφουνα από τους intifada, και Bloody Hawk πιο παλιά ενώ τώρα κάνει μια συνεργασία με Ήρωα και TNT (Ορθολογιστές). Επίσης οι Crime Controllers (το δίδυμο των παραγωγών μας που αποτελείται από τους μλryjλne & pxrδsite) έχουν επιμεληθεί όλες τις μουσικές παραγωγές στο νέο άλμπουμ των Τwoflex «retro» και τις περισσότερες παραγωγές στο άλμπουμ του Αμον «Feed the goat». Λίγο πιο παλιά, ο LA Slave είχε συνεργαστεί με τους Dejavu-BK717 και τον Aμον. Επίσης ο Juλιο συνεργάζεται πρόσφατα με έναν έλληνα παραγωγό, τον «Xαμένο στο Χάος». Αναμένουμε τα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας.
Διαβάζετε ποίηση και λογοτεχνία γενικότερα; Υπάρχει, πιστεύετε, κυπριακή λογοτεχνική σκηνή;
Πιστεύω πως κανένας δεν μπορεί να μεταδώσει γνώση αν δεν την έχει πάρει πρώτα. Αυτό είναι και το αδύναμο σημείο των περισσότερων ράπερς στις μέρες μας: η αμάθεια, η ημιμάθεια και η λάθος χρήση της γλώσσας. Όλοι μας είτε λίγο είτε πολύ έχουμε ασχοληθεί με λογοτεχνία και ειδικότερα με ποίηση. Και ελληνική και κυπριακή. Αν είσαι κύπριος που αγαπάς τη γλώσσα σου και θέλεις να την χρησιμοποιήσεις σαν λυρικός καλλιτέχνης δεν μπορεί να μην έχεις διαβάσει Ανθία, Λιπέρτη, Μόντη και Μιχαηλίδη ας πούμε. Δεν μπορείς να νομίζεις ότι είσαι ο πρώτος λυρικός κύπριος. Και αν δεν γνωρίσεις τους βιρτουόζους της γλώσσας πώς θα δώσεις κάτι καινούριο με το δικό σου έργο; Κινδυνεύεις εξάλλου να ασχοληθείς με κορεσμένα θέματα και να έχεις και την εντύπωση πως καινοτομείς. Η τέχνη του λόγου στην Κύπρο έχει ρίζες στο μακρινό παρελθόν και μια λαμπρή πορεία μέχρι σήμερα. Πολλούς αξιόλογους λογοτέχνες και ποιητές και πολλά παραδείγματα που αυτοί έγιναν αρωγοί για κοινωνικές αλλαγές αλλά και αγώνες. Θα ήταν κρίμα ένας ράπερ που θεωρείται άνθρωπος του λόγου να μην έχει ιδέα για αυτά.
«Όσα μπορείς να τα αγκαλιάσεις σταματούν να είναι λάθη»
