Η Μαρία Κάλλας και ο Πιερ Πάολο Παζολίνι είχαν μια πολύ δυνατή και διακριτική σχέση. Εκείνος της στάθηκε μετά το χωρισμό της με τον Ωνάση, κι εκείνη όταν επήλθε ψύχρανση στη σχέση του με τον Νινέττο Ντάβολι. Η πρώτη επιστολή γράφτηκε από την πρώτη θέση της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Ακολουθούν άλλες δύο. Στο τέλος, παρατίθεται ένα ποίημα που ο Παζολίνι αφιέρωσε στην Κάλλας.
,
Σου γράφω από τα σύννεφα. Αυτό μοιάζει, πραγματικά, μια όμορφη ταπετσαρία, τόσο απαλή που θα μπορούσες να περπατήσεις πάνω της. […] Το πνεύμα πετά όπου θέλει. Κανείς δε δίνει διαταγές στο πνεύμα. Τουλάχιστον, όχι στο δικό μου, ούτε στο δικό σου. Είναι μεγάλη δύναμη, Πιερ Πάολο, δεν το πιστεύεις; […] Πρόσεχε. Προσπάθησε να έχεις υπομονή με τους αδύναμους όπως ο Αλμπέρτο. Ξέρεις, αγαπητέ φίλε, αληθινούς φίλους δεν έχω βρει πολλούς, για να μην πω κανένα. Εσύ, αντιθέτως, σκέφτεσαι πως ναι. – Λυπάμαι, μα θα δεις με το χρόνο…-. Σέβομαι την αλήθεια σου και την ειλικρίνειά σου. Είμαστε πολύ ενωμένοι πνευματικά, μέχρι που θα έλεγα όπως σπανίως μπορεί να είναι κανείς με κάποιον. Είναι πολύ σπάνιο και όμορφο. Είναι αναγκαίο κι όμορφο. Και τι σημαίνει πως διαρκεί; […] Στην πραγματικότητα, ο Αλμπέρτο δεν με έπεισε ποτέ -συγχώρεσέ με- είμαι λυπημένη για σένα, γιατί υποφέρεις, αυτός ήταν ένας φίλος σου. Μα όπως λέει ο Δάντης: “Κοίτα και συνέχισε το δρόμο σου”. Εσύ είσαι καλύτερος από αυτούς. Ξέρω πως όλα όσα σου λέω δεν είναι παρά λέξεις και οι λέξεις δεν είναι παρά λέξεις. Αλλά σκέφτομαι εσένα και την υγεία σου.
Θα μου άρεσε να έχω νέα σου. Τα δικά μου είναι πως πέταξα, μα το πνεύμα συνεχίζει να δίνει εντολές ενόσω το σώμα μπορεί. Και το σώμα μου, μου έχει δώσει μερικές καλές μπαστουνιές. Μα οι τραγωδίες δεν πρέπει να παράγονται παρά μόνο στη σκηνή. Κατασκευάζει κανείς τη ζωή του με τις δυνατότητές του. Σήμερα γνωρίζω τις δικές μου. Είχες δίκιο. Αυτός που κερδίζει, έχει κερδίσει για πάντα. Ευχαριστώ για τούτες τις ιερές λέξεις. Μα ξέρεις, ακόμη δεν απελπίζομαι.
Μαρία
,
5 Σεπτεμβρίου 1971
Την ηρεμία που μου αποδίδεις πραγματικά την έχω. Μου την έχω επιβάλει. […] Μου έφτιαξα η ίδια και κατασκεύασα μόνη μου, τον τόπο που έχω στην κοινωνία, το σεβασμό. Σίγουρα, όπως λες εσύ, είμαι υγιής, και τούτο είναι αλήθεια, μα ξέρω επίσης πως η περηφάνεια με σώζει από πολλά πράγματα. Σήμερα είναι η πιο δύσκολη πορεία για να ακολουθήσω, μα, μακροπρόθεσμα, η μοναδική. Δεν περιμένω τίποτα από κανένα ή μόνο σπάνια λίγη φιλία, αυτό που είναι πολύ, μα μπορώ επίσης να μένω πολύ συχνά μόνη. Νιώθω καλά με τον εαυτό μου, με προδίδω μόνο λίγες φορές. Θα μου πεις τι κηρύσσω. Όχι, Π.Π.Π., με λυπεί να σε βλέπω να υποφέρεις. Εξαρτιόσουν εξολοκλήρου από το Νινέττο και δεν ήταν δίκαιο. Ο Νινέττο έχει δικαίωμα να ζήσει τη δική του ζωή. Ας τον να το κάνει, προσπάθησε να είσαι δυνατός. Πρέπει να είσαι. Όλοι έχουμε περάσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το ίδιο. Ξέρω τον τεράστιο πόνο που αυτό αντιπροσωπεύει, ίσως να είμαι πιο απογοητευμένη από άλλους. Δεν μπορούν συγκεκριμένες λέξεις να παρηγορήσουν. Το ξέρω. Θα μου άρεσε να ένιωθες την ανάγκη να έρθεις να με δεις, να περάσεις τούτα τα πέντε δύσκολα λεπτά, διότι πρόκειται μόνο για 5-10 λεπτά τρομερού πόνου, μετά ο πόνος μετριάζεται, αλλά δεν έχεις αισθανθεί την ανάγκη της φιλίας μου και τούτο με θλίβει. Αλλά αντιλαμβάνομαι επίσης την αντίδρασή σου. […] Σε αγκαλιάζω δυνατά, με όλη μου τη στοργή και είμαι πάντα, πίστεψέ με, η καλύτερή σου φίλη (ίσως είναι ένα τεκμήριο από πλευράς μου).
Μαρία
Ιούλιος 1972
Παρέλαβα το βιβλίο, έπειτα το αγαπητό σου γράμμα. Αισθάνομαι λύπη για σένα -μα ικανοποίηση που με εμπιστεύτηκες. Αγαπητέ φίλε -αισθάνομαι λύπη που δεν μπορώ να είμαι κοντά αυτές τις δύσκολες για σένα στιγμές- όπως έχεις υπάρξει εσύ συχνά μαζί μου.
Ξέρεις καλά πως κατά βάθος ακόμα κι αν σου προκαλώ πόνο με αυτή τη μικρή πρόγνωση – η πραγματικότητα είναι εκείνη που πρέπει ν’ αντιμετωπίσεις, μα δεν μπορείς, διότι δε θέλεις.
Θα το καταφέρεις- το κατάφερα εγώ- γυναίκα με τόση ευαισθησία- με όλα αυτά έχω καταλάβει πως μόνο σε μας μπορούμε να βασιστούμε. Αν, αλίμονο σε μένα, –μη με πειράζεις- είναι επίσης λυπηρό, πάνω απ’ όλα για μένα να το πω- τους άλλους δεν μπορεί να τους εμπιστευτεί κανείς για πολύ. Είναι νόμος της φύσης πως θα συνέβαινε έτσι. Αν θυμάσαι στο Γκράντο στο αυτοκίνητο γινόταν λόγος και με τον Νινέττο για αγάπη κι εγώ δεν ξέρω. Μέσα μου -οι κεραίες μου, λες εσύ- μου το έλεγαν όταν ο Νινέττο έλεγε πως δεν θα ερωτευόταν ποτέ- ήξερα πως έλεγε πράγματα, πως ήταν υπερβολικά νέος για να καταλάβει. Κι εσύ κατά βάθος, τόσο έξυπνος άντρας, θα έπρεπε να το ξέρεις, στη θέση του θα γραπωνόσουν επίσης από ένα όνειρο φτιαγμένο μόνο για σένα… Σε χαιρετώ όπως πάντα πολύ αγαπημένα,
η Μαρία Σου
ΟΙΣΤΡΟΣ (1970)
Π. Π. Παζολίνι
Αυτή η σκιά που έχει πέσει πάνω σου, αυτήν που ακούω
να σου μιλά αδίκως,
πόσο καιρό παρέμενε στα μέρη σου! Τώρα
αυτός την έχει υποχρεώσει να μεγαλώσει – όπως τους μήνες
στους οποίες οι νύχτες κατεβαίνουν όμοιες με θεομηνίες
και μέσα από τους τόπους της ζωής, που είναι λίγοι
Επέλεξε εσένα, αλάθητη και αδιάφορη (για εμάς που κρίνουμε
σαν παιδιά)∙ και πάνω σε σέ έχει πέσει∙
το αποτέλεσμα είναι πως έχεις ανακτήσει την απόστασή σου
και η ισορροπία έχει αποκατασταθεί, η μοιραία ισορροπία∙
κι έτσι, ο καθένας στη θέση του ξανά-
Γιατί παράγει τόση ταπείνωση να ξέρω εκείνο που είναι τόσο απλό;
Μπήκες στο παιχνίδι από εκείνον τον Γνώστη
που παραχωρεί μεγάλες παύσεις∙ μα πάντα στο τέλος ξανακαλεί
στις εργασίες μας∙ που δεν είναι άλλο πράγμα
από το να ξέρουμε πως είναι αυτός.
Σ’ έχει χειριστεί σαν ένα από τα τόσα πλάσματα∙ κι εσύ, πιστεύοντάς σε για
ελεύθερη, ρίχτηκες με ορμή άλλων αιώνων,
Με άλαλη ορμή, με το πέρασμα ενός ναύτη στη συνάντησή του με τη θάλασσα-
ακόμη περήφανη που είναι «μια κοπέλα της πόλης»
και γεμάτη με πανάρχαια ηθική
αλαζονική από γενεές και περιοχές
Με τέτοια έννοια του γελοίου που έχει μαθευτεί (ή επιβεβαιωθεί) στο μέγα κόσμο
έριξες τον εαυτό σου αφελώς, σαν ένας ατρόμητος κλόουν
στο καθήκον του, δαιμονισμένος απ’ το στόχο:
δεν έχεις κάνει τίποτα μισό
τα συναισθήματά σου ήταν αληθινά, μεγάλα συναισθήματα: ήταν η στιγμή
στην οποία αυτός μας αφήνει ελεύθερους
απολύτως ελεύθερους
Δεν πρόκειται για το Θεό!
Πηγές
